Het ijs op de ijsbanen is net gesmolten en het vet zit pas sinds kort op de ijzers, maar de Nederlandse topschaatsers kijken alweer naar het volgende seizoen. De eerste fietstrainingen worden gedraaid en hier en daar doen ze een krachttraining. En bij het begin van de zomerperiode horen ook de bekende fietstesten.

Hoe kom ik uit de winter? Waar kan ik nog verbeteren? Alles wordt aan het begin van het nieuwe seizoen onder de loep genomen. Vaak gebeurt dit in een testruimte die op een normale kamertemperatuur is. Iets wat dus eigenlijk helemaal niet lijkt op een ijsbaan. Daar is het vaak veel kouder.

Longarts Jean Driessen denkt dat die omstandigheden veel invloed hebben op een test. En dan met name op de luchtwegen. In zijn Center of Excellence in Amersfoort heeft hij daarom een testruimte ingericht die binnen een tiental minuten kan worden afgekoeld naar tien graden celsius.

"Ik denk dat je sporters moet testen onder de omstandigheden waarbij ze een prestatie moeten leveren", zegt hij. "De koude lucht zorgt voor een heel ander effect op de longen. Als longarts kan ik dan ook veel sneller astmatische klachten beoordelen. Die treden soms niet op bij warme lucht."

Wolkjes

Want schaatsen in de koude lucht is niet goed voor de luchtwegen. Daar is Driessen heel duidelijk over. "Aan de binnenkant van je luchtwegen zit vocht. Dat gaat op en neer naargelang je in- of uitademt. Bij kou schraap je dat vocht eruit. Dat zijn de wolkjes die je uitademt."

"Door het uitademen van vocht drogen je luchtwegen uit. Dat raakt geïrriteerd en krijg je een soort schaafplekken aan de binnenkant van de luchtpijp. Je kan kortademiger worden." Snel wordt dan de diagnose inspanningsastma gesteld en krijgt de sporter een medicijn. Dat gebeurt te snel en te vaak is de mening van de arts.

"De koude lucht zorgt wel voor een verhoogd risico op astmatische klachten, maar niet in de mate dat er nu medicijnen worden gebruikt. Er zijn gewoon heel veel schaatsers die dagelijks zo'n inhaler gebruiken, maar zonder effect. De kou zorgt niet alleen voor longklachten, maar ook in bijvoorbeeld het strottenhoofd. Dan werkt zo'n puffer averechts omdat de echte oorzaak niet wordt achterhaald."

Schade beperken

Maar hoe kun je de schade aan de luchtwegen dan beperken? Volgens Driessen kun je het effect van de koude lucht niet helemaal wegnemen, maar wel beperken. "Een goede warming-up scheelt al heel veel", weet hij.

"De systemen kunnen dan langzaam op gang komen en de luchtwegen wennen aan het zwaardere werk. Ook kun je de lucht een beetje verwarmen door bijvoorbeeld een col voor je mond te doen. In de trainingen wordt dat al door een aantal schaatsers gedaan."

Er wordt door professionele schaatsers veel tijd en energie gestoken in training en materiaal. Maar volgens Driessen is er nog een hoop te winnen met het goed onderzoeken van de luchtwegen. "Zuurstof is een heel belangrijke bron van energie voor de schaatsers. Een goede diagnose bij klachten aan de luchtwegen zijn dus heel belangrijk. En met mijn test onder vergelijkbare omstandigheden als op het ijs kan ik daar zeker bij helpen."