Van ijs en asfalt naar de lucht: helikopterpiloot Elma de Vries

Elma de Vries (42) nam in 2010 deel aan de Olympische Spelen op de 5000 meter, waar ze elfde werd. Daarnaast was ze jarenlang een vaste waarde in het inlineskaten en marathonschaatsen. Nu brengt ze haar dagen door in de cockpit van een helikopter boven de Noordzee. Wat begon met een fascinatie voor de luchtmacht en een Belgische tv-serie, groeide uit tot een carrière waarin haar topsportmentaliteit nog dagelijks van pas komt.

Op de middelbare school wist De Vries al dat ze wilde vliegen. Ze bezocht open dagen van de luchtmacht en droomde van een topsportfunctie als piloot. Maar de opleiding vond grotendeels in de VS plaats en was niet te combineren met schaatsen. Toen ze later alsnog wilde instromen, bleek ze net te oud. “Dat was slikken, maar ik dacht meteen: dan ga ik het zelf doen.”

Waar veel piloten dromen van grote vliegtuigen, raakte zij juist geïnspireerd door de tv-serie Windkracht 10, over Belgische reddingshelikopters. “Dat leek me veel leuker: meer variatie, meer directe verantwoordelijkheid.” Nadeel: een helikopteropleiding is drie keer zo duur als een vliegbrevet en biedt minder baankansen. Toch zette ze door. Stap voor stap haalde ze haar brevetten, maakte vlieguren en leerde de theorie – net als in de sport, waar vooruitgang ook met kleine stapjes komt.

Een uur helikopterles kost 500 tot 600 euro. De Vries spaarde jarenlang, woonde bij haar ouders en zette prijzengeld opzij. Zo behaalde ze haar privé- en commerciële brevet. Voor de instrumentrating – essentieel om echt aan de slag te kunnen – kwam ze echter 60.000 euro tekort. “Ik had genoeg geld om instructeur te worden, dus besloot ik dat eerst te doen. Zo kon ik in ieder geval blijven vliegen.” Met hulp van ondernemers uit haar dorp en een lening van haar ouders kon ze alsnog verder. Kort daarna had ze geluk: ze kreeg een baan bij een helikoptermaatschappij in Schotland. “Daardoor kon ik meteen beginnen met terugbetalen.”

In 2019 verhuisde De Vries met haar partner en oud-marathonschaatser Imke Vormeer naar Aberdeen, het centrum van de offshore-industrie. De meeste vluchten zijn bedoeld om personeel naar olie- en gasplatforms te brengen, soms ook naar schepen of voor VIP-bezoeken. Een werkdag begint vroeg: vluchtplanning, weersomstandigheden checken, tanken en passagiers aan boord. Daarna volgen vluchten van gemiddeld drie uur. “Soms één, soms twee per dag.” Het schema is overzichtelijk: vijf dagen werken, daarna langere periodes vrij. “Dat is fijn met een jong gezin.”

Niet elke vlucht verloopt vlekkeloos. Zo moest ze eens landen op een drijvend platform met vijf meter hoge golven. Het deklicht sprong op rood: te gevaarlijk om te landen. “We bleven rondcirkelen, maar keerden uiteindelijk terug. Dat zijn momenten waarop je beseft dat veiligheid altijd voorop staat.” Daar tegenover staan magische ervaringen: een verlicht platform in het donker of een zonsopgang boven de wolken.

De Vries relativeert de rol van haar sportverleden. “Geen van mijn collega’s heeft die ervaring en toch zijn het allemaal goede piloten.” Desondanks ziet ze overeenkomsten: stressbestendigheid, discipline en presteren op het juiste moment. “In de sport neem je zelf verantwoordelijkheid. In de cockpit is dat net zo: er zijn regels, maar jij beslist of je wel of niet landt.” Ook haar competitiedrang speelt mee. “Ik wil dingen goed doen, soms té goed. Tijdens testdagen in de simulator leg ik mezelf veel druk op om geen fouten te maken. Maar in de praktijk helpt die instelling.” Sommige aspecten sluiten verrassend goed aan. “Ik was al gewend in teamkleding te lopen; nu draag ik een uniform. Ook de regels rondom alcohol zijn vergelijkbaar. En onder mijn dry suit draag ik vaak nog thermokleding uit mijn schaatstijd.”

De NK allroundkampioen van 2010 wist dat werken als piloot waarschijnlijk emigreren betekende. Toch was het wennen toen de verhuizing naar Schotland samenviel met de coronapandemie. “We kregen de sleutel in maart 2020, maar alles ging dicht. Onze spullen zaten nog op de boot, dus leefden we wekenlang op campingstoeltjes en een luchtbed.” Met Vormeer, die als fysiotherapeut werkt, bouwde ze een nieuw leven op. Inmiddels hebben ze een gezin en genieten ze van de rust en natuur. “Het is anders dan Nederland, maar we voelen ons hier thuis.”

De overgang van topsport naar werk verliep geleidelijk. Tijdens de laatste jaren van haar sportieve loopbaan gaf De Vries al vlieglessen. In 2018 stopte ze officieel met schaatsen; ruim een jaar later werkte ze in Schotland. “Het was geen abrupte breuk, meer een verschuiving van focus. Op een gegeven moment voel je dat je niet meer beter wordt in de sport. Dan is het tijd voor iets nieuws.” Wat ze mist? Vooral de gezelligheid binnen het team en het samen toewerken naar een doel. Wat ze niet mist? Lachend: “Trainen in de regen.”

De winnaar van de Alternatieve Elfstedentocht in 2006 voelt zich op haar plek. Haar eerstvolgende doel is captain worden. Daarvoor moet ze nog extra vlieguren maken en een command course volgen. Ook droomt ze van een baan bij Search and Rescue of de traumaheli. “Dat lijkt me prachtig werk, maar dat kan pas als ik meer ervaring heb. Voor nu geniet ik van de rust en stabiliteit.”

Wat zou deze ervaringsdeskundige in het maken van een succesvolle overstap tot slot adviseren aan sporters die hun carrière beëindigen? “Voel niet de druk om meteen te weten wat je wilt. Probeer dingen uit, je zit nooit ergens vast. Ook ik heb studies niet afgemaakt en toch mijn weg gevonden. Soms moet je gewoon ergens induiken en zien waar het je brengt.”

Lees hier deel 1: Diane Valkenburg: van topschaatser tot trainer en inspanningsfysioloog
Lees hier deel 2: Van schaatsen naar yogamat: hoe Yvonne Nauta rust vond in Yin yoga
Lees hier deel 3: Van ijsbaan naar tv: mediapersoonlijkheid Rob Hadders