Andere ijsbanen gingen wel open, zoals de Kennemer Kunstijsbaan in Haarlem. Het leverde bijzondere foto’s op. Nog net niet in zwembroek, maar in t-shirt op de ijsbaan. Ooit, bij soortgelijke temperaturen in oktober 1969, liet Kees Verkerk zich wel verleiden om op de Jaap Edenbaan een aantal rondjes in zwembroek te schaatsen. Het was zo warm dat Keessie tegen twee aanwezige fotografen zei: ‘Als jullie de man 250 gulden betalen, schaats ik in zwembroek’. Een soort weddenschap dus.
Schaatsen dus in de stralende zon met temperaturen van 25 graden of meer. Maar ook niet schaatsers waren zaterdag met schaatsen bezig. Zo’n zeventig leden van verzamelkring De Poolster verzamelden zich in Lelystad voor de jaarlijkse verzameldag. Traditioneel is dat altijd op de eerste zaterdag in oktober. Zo ook deze keer. Weer of geen weer.
Alles wat met schaatsen te maken heeft, wordt door de leden van De Poolster verzamelt. De een houdt het bij oude schaatsen, een ander bij speldjes of ansichtkaarten en weer een ander verzamelt vooral schaatsboeken. Ik behoor tot die laatste categorie en ben daarnaast ook voorzitter van de club, die het nationaal schaatserfgoed bewaakt.
De verzameldag staat in het teken van ruilen, kopen, bijkletsen en kijken welke bijzondere aanwinsten de aanwezige leden op de kop hebben getikt. De een kickt bij het zien van een paar oude vergulde schaatsen, een ander gaat uit z’n bol bij een bijzondere prent, catalogus of noem maar op.
Ik werd gegrepen door een fotoboek van oud-hardrijder Abraham Jansen, dat via de erven van de Amsterdammer bij schaatsverzamelaar Aad van de Ouweelen terecht was gekomen. Jansen maakte eind jaren twintig, begin jaren dertig deel uit van de kernploeg van de KNSB, en hield daar ook een fotoboek van bij.
Schaatsfoto’s uit die tijd zijn nauwelijks bewaard gebleven. En dan is het uniek als er een fotoalbum opduikt met beelden van wedstrijden in Engelberg uit 1931 en 1932. Vooral een aantal wedstrijdfoto’s springen in het oog. Die moeten door een professional gemaakt zijn. Dat kan niet anders, als je de kwaliteit ziet.
Ga je de tekst bij de foto’s erbij zoeken, dan kom je leuke dingen tegen. Dat Klaas Schenk – inderdaad, de vader van – tijdens de wedstrijden op 17 en 18 januari 1931 niet gestart was wegens een verkoudheid en dat Cor Jongert langs de kant bleef omdat hij bij een skitocht lelijk op zijn knie was gevallen. En het mooiste: op de 5 kilometer stond Teun Hooftman niet op de startlijst, omdat hij niet in ‘conditie’ was.
Een jaar later – 16 en 17 januari 1932 – was er ook een vrouw van de partij, Zofia Nehringowa. De Poolse reed zelfs een wereldrecord op de 1000 meter: 2.03,6, en zorgde ervoor dat de ISU een jaar later op haar congres de beslissing nam om een WK speciaal voor vrouwen in het leven te roepen.
En onze schaatser annex fotoverzamelaar Abraham Jansen? Die belandde met de serie tijden 55,4 (500m), 2.02,4 (1000m), 2.43,0 (1500m) en 9.49,8 (5000m) in de achterhoede. Maar zorgde er wel voor dat we vanaf heden weer weten hoe het er in 1931 en 1932 aan toe ging.
Want naast schaatsfoto’s en groepsfoto’s zitten er ook veel foto’s in het album met daarop de bezigheden van de kernploegenleden naast het schaatsen. Sleetje rijden bijvoorbeeld, stoeien in de sneeuw, een feestje bij de uitreiking van de Hollandsche Wisselbeker, etc. Prachtige winterfoto’s die opduiken op een warme herfstdag in 2011 en de schaatsgeschiedenis van Nederland weer een beetje verder compleet maken.
Huub Snoep is hoofdredacteur van schaatsen.nl