'Schaatsers gebruikten astmamedicijnen zonder dat ze dat nodig hebben'

Drie Nederlandse langebaanschaatsers zeggen in de Volkskrant dat ze tussen 2000 en 2010 astmamedicatie kregen voorgeschreven terwijl ze geen astma hadden. Het was een overtreding van de dopingregels. 

Volgens de schaatsers, die vanwege de om het onderwerp heersende 'omerta' anoniem willen blijven, bood longarts Jaap Westbroek uit ziekenhuis Tjongerschans in Heerenveen aan om de diagnose inspanningsastma, ongeacht de uitslag van een longtest, op papier te zetten. Een van hen vertelt: "Hij zei: je hebt het niet nodig, maar we kunnen ervoor zorgen dat je het wel nodig hebt."

In de aanloop naar de Olympische Spelen van 2002 in het hooggelegen Salt Lake City valt het op dat er langs de baan steeds vaker een pufje genomen wordt om de luchtwegen open te zetten. Bij een zware inspanning in combinatie met de koude lucht en het gebrek aan zuurstof op hoogte zouden zij kunnen profiteren van het middel. Volgens de schaatsers zou het veelvuldig voorkomen dat schaatsers naar de artsen toestappen voor een recept of dat ze vanuit de ploeg aangemoedigd werden om dat te doen.

Ook Shelley Overbeek van het Erasmus MC in Rotterdam zou veel schaatsers astmamedicatie voorgeschreven hebben. Beide artsen spreken de beschuldigingen met klem tegen. "Ik wilde een sporter niet onterecht medicijnen onthouden", zegt Overbeek, die sinds een jaar met pensioen is. "Het klopt dat ik weleens een sporter heb gefeliciteerd met de positieve uitslag van een longtest, omdat ik een sporter medicatie gun als hij dat nodig heeft. Maar de regels heb ik nooit en te nimmer opgerekt."

Volgens medisch directeur Cees-Rein van den Hoogenband van sportkoepel NOC*NSF gebruikt 80 tot 90 procent van alle Nederlandse langebaanschaatsers astmamedicatie. Salbutamol, het werkzame middel staat op de dopinglijst van het wereldantidopingbureau WADA. Sporters moesten daarvoor tot 2011 een doktersverklaring hebben. Sindsdien is gebruik tot 800 microgram per 12 uur toegestaan.

Inspanningsastma komt geregeld voor onder duursporters, omdat ze in een hoge frequentie grote hoeveelheden lucht inademen. Zo kwam wielrenner Chris Froome eind 2017 in opspraak vanwege een positieve test in de Ronde van Spanje. Voor dat vergrijp werd hij in de zomer van 2018 vrijgesproken. Olympisch kampioen langlaufen Martin Johnsrud Sundby moest in 2015 zijn eindzege in de wereldbeker wel prijsgeven voor eenzelfde vergrijp.

Cortisonen
Niet alleen astmamedicijnen zijn populair onder topschaatsers. Een van de anonieme schaatsers suggereert dat ook cortisoneninjecties (ontstekingsremmers) en antibiotica veelvuldig gebruikt worden. Volgens de sporters werd er regelmatig een klacht verzonnen om aan het middel te komen. "Bij een pijntje ging de spuit erin", geeft een van de schaatsers aan. 

Het gebruik van cortisonen zonder doktersattest is verboden en het middel staat op de dopinglijst. Bij gebruik ervan krijgt de sporter een euforisch gevoel en wordt de pijngrens opgerekt, waardoor hij over zijn grenzen heen kan gaan. Met name het wielrennen stond er om bekend dat er jarenlang cortisonenpreparaten werden gebruikt zonder dat dit medisch noodzakelijk was.

Vorig jaar augustus kwam doping in de schaatssport ook al ter sprake, toen de KNSB per brief alle Nederlandse topsporters voor de gevaren van medicijnen die medisch gezien niet noodzakelijk zijn. In het bijzonder ging het destijds om het schildklierhormoon Thyrax. Sportkoepel NOC*NSF heeft intussen de regels rondom het gebruik van dat medicijn aangescherpt. Van onder meer Ireen Wüst is bekend dat ze het middel, om strikt medische redenen, gebruikt.