De race van Femke, de tranen van vriendin Margriet

Terwijl in Salt Lake City de lichten in de ijsarena op Femke Kok vallen, zit Margriet Bottema aan de andere kant van de wereld met haar vriend in hun woonkamer in Groningen. Geen publiek, geen stadionrumoer, alleen een tv en dat onmiskenbare, knagende gevoel dat opkomt als Femke zich naar de start beweegt. “Ik word dan altijd zó zenuwachtig”, vertelt ze. “Ik durf bijna niet te kijken. Je hoopt alleen maar dat het goed gaat.”

Maar wegkijken doet ze nooit. De eerste meters van Femke zijn genoeg om Margriet schreeuwend voor de tv te krijgen. De 500-meter­ spanning bouwt zich op en wanneer de eindtijd in beeld komt, slaat die spanning onmiddellijk om in emotie. Een ongelooflijk wereldrecord.

“Als Fem zo hard rijdt, begin ik altijd meteen te huilen", zegt ze. Het is niet alleen de race die haar raakt, maar vooral de weg die Femke aflegt, en die ze een tijdje samen bewandelden: vanaf de jeugdselectie in het Gewest tot het moment dat Femke doorstoomde naar de wereldtop.

Hun verhaal begint in 2014 bij Gewest Friesland, al is hun echte eerste ontmoeting nóg eerder. Bij een jeugdwedstrijd staat Femke op het podium, Margriet wordt als nummer vier opgeroepen. “Toen hoorde ik Fem zeggen: ‘Ja, wie is dat?’” vertelt Margriet lachend. “Daar moeten we soms nog steeds om lachen.”

In het Gewest ontstaat al gauw een hechte groep, dankzij alle uren die ze daar samen doorbrengen. Acht trainingen per week. Langebaan, shorttrack, krachttraining. Zomers op de fiets en op skeelers. Dat betekent: elkaar bijna vaker zien dan je eigen familie. En dan wordt een ploeggenoot vanzelf een goede vriendin.

Femke is al snel de sprinter van het stel, die “altijd die tweede plek te pakken had." In haar jeugdjaren is ze zelden de ongenaakbare nummer één. Maar ze heeft iets waar je geen stopwatch voor nodig hebt: die explosie.

“Als Femke halverwege de eerste honderd meter was, kwam ik net uit de startblokken”, zegt Margriet met een grijns. Geen frustratie, geen vergelijking. Gewoon een feit.

De vriendschap groeit niet alleen op het ijs, maar ook daarbuiten. In de zomer gaat Margriet vaak mee met Femkes ouders op hun oude reddingsschip. Ze zien heel Nederland vanaf het water, een varende jeugdherinnering die nooit meer weggaat.

Andersom gaat Femke mee naar Ameland, waar Margriets oom en tante een huisje hebben. Samen mountainbiken ze over het hele eiland en zwemmen ze in de zee. Hoewel sport hen verbindt, draait hun vriendschap lang niet alleen daarom. “Je bent ook vriendinnen om het gewoon gezellig te hebben en te bespreken hoe het in je leven gaat, niet alleen over de sport", zegt Margriet.

In het Gewest-tijdperk hoort een jaarlijks trainingskamp naar Inzell er vanzelf bij. Samen met hun ouders vertrekt de jonge schaatsselectie richting de Duitse Alpen, waar trainen en lol maken naadloos in elkaar overlopen. “In het tweede jaar ben ik met Femke en haar ouders meegegaan", vertelt Margriet. “We gingen daar schaatsen, maar ook mountainbiken door de bergen. Heel leuk!”

Op haar telefoon schuift ze foto na foto voorbij: mini-Femke en mini-Margriet in Inzell, maar ook beelden uit het oude Thialf en van zomerse fietstrainingen. Het zijn herinneringen die de basis legden voor een vriendschap die duidelijk veel verder reikt dan de ijsbaan.

Op een gegeven moment buigt Margriets route weg van de topsport en volgt ze haar eigen pad. “Nu schaats ik weer één keer per week” zegt ze. “Gewoon voor m’n plezier.” Het woord ‘plezier’ drijft haar verhaal en is tegelijk wat ze Femke het allermeest gunt. “Als ik haar succes wens, zeg ik altijd: geniet ook van het moment. Realiseer dat je iets heel vets aan het doen bent.”

Want zij weet ook hoe zwaar het kan zijn als verwachtingen de boventoon voeren. Ze herinnert zich nog het WK in Hamar, waar Femke vlak voor haar 500 meter viel, stijf aan de start stond en geen goede rit reed. “Wij zaten met z’n allen op de tribune, mijn ouders en haar ouders, en we hielden het niet meer. Je leeft zo mee. Ik kan me niet voorstellen hoe zij zich dan moet voelen.”

Een dag later pakt Femke zilver op de 1000 meter, een onverwacht slotstuk op een weekend vol spanning. Pizza met beide families als beloning.

Als je Margriet vraagt waarom dit wereldrecord haar zo raakt, noemt ze de ‘bizar snelle tijd’ wel, maar benadrukt ze dat het haar om iets heel anders gaat. Het gaat over Femke als mens: haar toewijding, haar doorzettingsvermogen en de manier waarop ze altijd klaarstaat voor de mensen om haar heen. “Ze is niet egoïstisch,” zegt Margriet. “Ze staat altijd klaar voor haar ploeg en voor de mensen die belangrijk voor haar zijn.”

Aan het einde van het gesprek, bij de vraag wat ze Femke zou willen zeggen, wordt Margriet emotioneel. Ze glimlacht verontschuldigend. “Ik ben gewoon zo enorm trots op haar,” zegt ze door de tranen heen. “Op alle energie die ze erin heeft gestoken, op hoe ze doorgaat als het minder gaat en tóch gefocust blijft. En dat ze tegelijk de mensen om haar heen alles gunt.”

Dan, zachter: “Ik hoop dat ze nog lang gelukkig blijft in de sport. En ja, olympisch goud gun ik haar ook. Maar plezier staat voorop.”

Wanneer Femke in Salt Lake City over de finish komt, staat de wereld even stil. In Groningen rollen er tranen. Alsof er een onzichtbare lijn loopt tussen die twee plekken: de race en het record zijn van Femke, maar Margriet leeft en voelt elke meter mee.