De Algemene Nederlandse Schaatstijd (ANS) is verder verfijnd. De correctiefactor waarmee je tijden van ijsbanen eerlijk met elkaar kunt vergelijken, werkt nu voor bijna alle afstanden. Actuele ANS-ranglijsten zijn reeds te raadplegen via www.knsb.nl/ans
Vorig jaar introduceerde de KNSB de Algemene Nederlandse Schaatstijd, kortweg ANS. Dat is een zorgvuldig samengestelde correctiefactor die tijden van langebaanschaatsers, verreden op verschillende ijsbanen, eerlijk met elkaar vergelijkt. Zo kun je zien hoe jouw 40,31 op die 500 meter in Utrecht zich verhoudt tot een 40,55 in Breda of elke andere ijsbaan in Nederland. Aan het testevent De Nationale 500 deden in maart ruim duizend schaatsers mee. Deelnemers en organisaties waren enthousiast en gaven aan de correctiefactor leuk te vinden.
Reden genoeg voor de KNSB om de ANS door te ontwikkelen. Dat is afgelopen zomer gebeurd, in nauwe samenwerking met de drie reeds betrokken partners: de Jheronimus Academy of Data Science (JADS, een samenwerking van TU Eindhoven en Tilburg Universiteit), Innovatielab Thialf en IT-experts van Qualogy. Het resultaat:
Hoe is de ANS-factor dan verder verfijnd? “We hebben nog meer data kunnen gebruiken”, vertelt associate professor Martijn Willemsen, verbonden aan de JADS en TU Eindhoven. “In de database zitten alle tijden van 2015 tot 2025. We gebruiken tijden van 50 procent snelste senioren en masters die op verschillende banen hebben gereden, omdat zij constanter presteren dan de jeugd. Tijden die te veel afwijken hebben we er nu uit gefilterd, omdat die mogelijk het gevolg zijn van een valpartij of materiaalpech. Dat leidde tot minder ruis in de data.”
Was de ANS vorig seizoen alleen bekend voor de 500 meter, nu kan de correctie worden toegepast op bijna alle afstanden. Willemsen: “Het ontbrak ons vorig seizoen aan tijd, maar dat hebben we deze zomer ingehaald. De methodiek is hetzelfde als voor de 500 meter. Omdat de 10 kilometer maar zelden wordt verreden, zijn er ook te weinig rijders die die afstand in een seizoen op meer dan een baan hebben gereden. En dus hadden we te weinig data om voor die afstand een nauwkeurige correctiefactor te bepalen. Voor alle andere gangbare afstanden is dat wel gelukt.”
“Voor twee ijsbanen hadden wij ook te weinig data beschikbaar”, zegt Wouter van der Ploeg, projectleider van de KNSB. “Leiden heeft sinds 2023 een nieuwe baan en Geleen is even gesloten geweest vanwege een renovatie. Omdat hier sprake is van nieuwe situaties hebben wij deze ijsbanen een correctiefactor gegeven die gelijk is aan vergelijkbare banen. Uiteindelijk krijgen deze - en mogelijk ook nieuwe - ijsbanen een ‘eigen’ factor als voldoende data beschikbaar is.”
De ANS bevestigt in koele cijfers wat veel rijders en trainers al wel wisten. De nauwkeurigheid van de correctiefactor is groot, maar kan nóg beter. Waar ze nu geen rekening mee houdt, zijn de weersomstandigheden. De invloed van luchtdruk, temperatuur, wind en neerslag verschilt per dag. Van der Ploeg: “Samen met onze partners gaan we komend seizoen verder om die weersfactoren ook in de ANS te kunnen meenemen. Dit wordt een zelflerend AI-model. Zodra we hiermee een nog betere correctiefactor kunnen samenstellen, zetten we de volgende stap.”
Helemaal nieuw is dat alle tijden die nu in het digitale Vantage-systeem staan, actueel worden omgerekend naar de Algemene Nederlandse Schaatstijd. Die ANS-rankings, vind je dus hier. Uiteindelijk kunnen alle rijders met een KNSB-wedstrijdlicentie via een eigen (online) dashboard hun prestaties over het seizoen bekijken en vergelijken. Deze nieuwe service is op zijn vroegst najaar 2026 klaar.
“Nu staan alleen de beste seizoenprestaties van elke rijder in de ranglijst. Straks kun je voor elke tijd die je in een wedstrijd hebt neergezet, op welke baan dan ook, meteen zien wat die waard is”, zegt Willemsen, zelf wedstrijdschaatser bij de masters. “Als ik naar mijn eigen tijden kijk: mijn beste ANS-prestaties lever ik gewoon op mijn thuisbaan in Eindhoven en niet op snelle banen elders.”
Dat laatste is een bijzondere constatering. De praktijk van vandaag leert dat veel schaatsers, van pupil tot en met master, naar Heerenveen of een andere volledig overdekte ijsbaan afreizen om daar snelle tijden neer te zetten. Bijvoorbeeld omdat die nodig zijn om je te kwalificeren voor deelname aan een landelijke of regionale wedstrijd.
“We zien dat hierdoor de toegankelijkheid enorm afneemt”, zegt Jurre Trouw, manager sportparticipatie van de KNSB. “Het zou veel makkelijker en goedkoper zijn om op je eigen ijsbaan ook een goede tijd neer te kunnen zetten. Daarnaast zien wij dat schaatsers stoppen omdat ze zich niet meer verbeteren. Dat is ook niet zo gek als je eenmaal op een overdekte ijsbaan gereden hebt.”
De organisatie van het Nederlands Pupillentoernooi (NPT) heeft de ANS reeds omarmd. Jeugdige rijders die willen meedoen aan hun toernooi in Groningen (17 januari 2026), worden niet langer geselecteerd op basis van hun absolute snelste seizoenstijden. De organisatie kijkt nu naar de ANS-ranglijsten, dus naar gecorrigeerde tijden.
Trouw: “Wij zijn heel blij dat de organisatie van het NPT onze correctiefactor serieus neemt en nu voor zijn kwalificatieprocedure gebruikt. Daarbij heeft elke ijsbaan de vrijheid om een competitie voor de jeugd te organiseren. Hierdoor wordt het wedstrijdschaatsen voor veel meer kinderen aantrekkelijk! Uiteindelijk zal de ANS, verwachten we, het schaatsplezier op ieders eigen thuisbaan vergroten.”
Voor komend seizoen staan enkele nieuwe ANS-wedstrijden op de kalender. Op 1 maart wordt de tweede editie van De Nationale 500 verreden. Op 14 december al kunnen schaatsers in heel het land deelnemen aan een ANS-wedstrijd over 500, 1000 en/ of 1500 meter.
Van der Ploeg: “Het is hartverwarmend hoe enthousiast baancommissies en –verenigingen in heel het land zijn. Iedereen vindt de ANS een leuk project en werkt graag mee aan de organisatie van de volgende wedstrijd(en). Tegen geïnteresseerde schaatsers, zou ik zeggen: houd de kalender goed in de gaten en schrijf je op tijd in via inschrijven.schaatsen.nl.”
