Google eens op het Tsjechische woord "rychlobrusleni" en er verschijnen tientallen foto’s van Martina. Dat is niet zo gek, want "rychlobrusleni" is Tsjechisch voor hardrijden op de schaats: "rychlo" = snel, "brusleni" = schaatsen. Dat laatste woord is direct afgeleid van de Belgische hoofdstad Brussel.

In 1465 stuurt de Tsjechische koning Podebrad zijn afgezant Leo van Rozmital langs alle Europese hoven om over vrede te onderhandelen. In januari 1466 maakt Rozmital zijn opwachting bij Filips de Goede, die vanuit zijn Brusselse hof de Nederlanden bestuurt.

Omdat het stevig vriest tijdens het bezoek, organiseert Filips op de vrije zondag een bijzonder uitje voor Van Rozmital en zijn gevolg. Op de bevroren hofvijver laat Filips voor zijn gasten een heuse schaatswedstrijd verrijden! Dankzij het verslag van de Tsjechische schildknaap Sasek, weten we precies hoe die oeroude schaatswedstrijd is verlopen:

Er is hier een park, zo schreef Sasek, met een meer naast het kasteel en dat meer was helemaal bevroren. De hertog gelastte een aantal hovelingen naar het park te gaan en een wedstrijd te rijden op het bevroren meer. Achtentwintig hovelingen streden met zo'n snelheid dat ik kan verklaren dat ik zoiets nog nooit gezien of gehoord heb. Eén in het bijzonder was zo bekwaam, dat hij in z'n eentje de aanval van tweeëntwintig anderen kon weerstaan. Zo groot was hun snelheid in rijden en draaien, dat zelfs geen paard het had kunnen bijhouden. Ik was benieuwd om te zien wat ze nou aan hun voeten hadden waardoor ze zich zo vlug over het ijs konden bewegen. Dat had gemakkelijk gekund, maar ik kon mijn heer niet alleen laten terwijl hij met hertog Filips zat te kijken.

Het is duidelijk dat de Tsjechen het "wonder van de schaatsende mens" voor het eerst zagen. Natuurlijk namen ze als souvenir een paar schaatsen mee terug naar Praag. Omdat er nog geen woord voor "schaatsen" in het Tsjechisch bestond, kregen ze de naam van de stad waar ze vandaan kwamen: "brusle," oftewel "Brusselaars."


De ijsbaan van het Tsjechische Opava, ca. 1900 | Foto: www.opa.cz

Of het door deze unieke introductie is gekomen of niet, feit is dat de Tsjechen altijd fanatieke schaatsers zijn gebleven. IJshockey is er de populairste sport op schaatsen, maar ook het hardrijden is er altijd serieus beoefend. Opvallend is dat  de voorgangsters van Martina al in de jaren ’40 en ’50 van de vorige eeuw aan internationale kampioenschappen meededen: in een tijd dat hardrijdende Nederlandse vrouwen  voor de KNSB nog niet bestonden.

Eén van die vrouwen was Drahoslava Vokurkova. In 1948 deed ze mee aan het WK in het Finse Turku en werd eervol achtste. In eigen land trainde Vokurkova destijds op een speciaal aangelegde hoogland-natuurijsbaan in het plaatsje Svratka. Vanwege het vaak snelle ijs werd die ijsbaan wel het "Alma Ata van Tsjechoslowakije" genoemd.


De ijsbaan van Svratka, waar Martina leerde schaatsen | Foto: www.svratka.cz

En wie leerde daar in 1998 schaatsen? Inderdaad, de destijds 11-jarige Martina Sablikova, geboren en getogen in het nabijgelegen stadje Zdar. Op 2 en 3 januari 1999 won ze op de ijsbaan van Svratka bij de D-junioren haar eerste nationale titel: Tsjechisch kampioen "rychlobrusleni." Met dank aan de "Brusselaars" die meer dan 500 jaar eerder in haar vaderland geïntroduceerd werden.


Tsjechische tv-reportage over de schaatscarrière van Drahoslava Vokurkova


Martina Sablikova wint de 3000 meter bij het Tsjechisch kampioenschap 2009 op natuurijs (verslag tv-vysocina)