Tot voor kort werd de Koninklijke ijsclub Dokkum altijd als oudste ijsvereniging in Nederland beschouwd, omdat deze in 1840 zou zijn opgericht. ’Zou’, want de bewijzen daarvoor werden nooit gevonden. De Dokkumer datering van 1840 is gebaseerd op de eerste hardrijderij voor mannen die in de stad werd gehouden, maar markeert allerminst de oprichting van de club.
Recent onderzoek door schaatshistoricus Ron Couwenhoven wijst uit dat ijsclub Daventria de eerste ijsclub in Nederland was. In de winter van 1849-1850 trad men ook onmiddellijk als ijsclub naar buiten via een advertentie in de Provinciale Overijsselsche Courant, waarin voor 14 januari 1850 een hardrijderij voor mannen werd aangekondigd.
Toen in 1850 in Leeuwarden De IJsclub - de oudste club die nog steeds bestaat - werd opgericht en in de jaren daarna steeds meer ijsclubs in Friesland werden gesticht, werd de Deventer-gewoonte om de wedstrijden als ijsclub in de krant aan te kondigen onmiddellijk overgenomen. Zo kon men immers reclame voor de vereniging maken. Van de ijsclub Dokkum werd pas in 1879 de eerste wedstrijdaankondiging gevonden, maar vermoedelijk werd de club wel een tiental jaren eerder opgericht.
De oprichting van de ijsclub Daventria had ongetwijfeld te maken met het grote succes van een hardrijderij die op 10 januari 1849 in Deventer was gehouden. Deze hardrijderij werd georganiseerd door een directiecomité. Deze comités waren ook in de Friese steden actief en werden altijd samengesteld uit een aantal notabelen van de stad die intekeningen hielden, waarbij de beter gesitueerden gelden beschikbaar konden stellen voor de organisatie. Men kreeg daardoor vrij toegang tot de bijbanen, waarop rond de wedstrijdbaan geschaatst kon worden, en tot de consumptietenten die er altijd stonden.
De ijsclub Daventria telde al snel honderd leden en zou het voorbeeld worden voor talloze ijsclubs die in de volgende jaren vooral in Friesland werden opgericht. Tot wanneer de ijsclub Daventria heeft bestaan, is niet gevonden, maar in 1867 was men nog betrokken bij de organisatie van het jaarlijkse volksfeest op de Worp. Daar was men al snel na de oprichting van de ijsclub mee gestart, zodat er ook zomerse activiteiten waren. Het Deventer initiatief betekende het begin van het einde van de directiecomités en de start van de georganiseerde ijssport in Nederland, hoewel het nog tot 1882 zou duren voor de Nederlandsche Schaatsenrijders Bond - de huidige KNSB - werd opgericht.
Huub Snoep is hoofdredacteur van schaatsen.nl. Samen met Marnix Koolhaas verzorgt hij de wekelijkse rubriek 'Het historisch perspectief' op schaatsen.nl.