1. Is renovatie of sloop en nieuwbouw van Sportcentrum Kardinge zo hard nodig?
Het marathonpeloton trapte recent het seizoen af in Groningen en de Sven Kramer Academy opende er een nieuwe vestiging. Als je gaat schaatsen, ijshockeyen, zwemmen, squashen, tennissen, judoën of zaalvoetballen in het Groninger sportcomplex, krijg je zeker niet de indruk dat de boel op instorten staat. Integendeel. Het blijft weliswaar koud als je de 400-meterbaan betreedt, met zijn dak vol gaten, maar het gebouw is goed onderhouden en nog uitstekend ‘bewoonbaar’. Ook de scholieren van het Alfa College, dat in en rond Kardinge drie mbo-takken runt, hebben weinig te klagen over hun huisvesting.
Maar de accommodatie die in 1993 werd geopend aan de oostkant van Groningen zit aan het eind van zijn economische levensduur. Dertig jaar oud, en dus financieel afgeschreven. Het werd tijd voor de gemeente Groningen en zijn dienst Sport 050 om een toekomstplan te maken. Dat is gebeurd. In samenspraak met hetzelfde Alfa College en de Topsport Talentschool Groningen, is een ambitieuze gebiedsvisie opgesteld, waarin Kardinge verandert in een Vitaliteitscampus.
Begin dit jaar presenteerde Groningen zijn plannen voor het gebied, dat grenst aan de woonwijken Lewenborg en Beijum. Toekomstige bewoners en gebruikers kregen aan de hand van mooie plaatjes uitgelegd hoe Kardinge wordt omgetoverd tot ‘een omgeving waar sport, recreatie, natuur, onderwijs, zorg, gezondheid, wonen en werken op harmonieuze wijze samenkomen’. Op die campus is uiteraard ruimschoots plek voor sport, inclusief een zwembad en kunstijsbaan. Die krijgt naast de pistes van 400 meter (langebaan) en 30x60 meter (shorttrack, kunstrijden, ijshockey) mogelijk nog een derde ijsvloer (van 30x60 of 20x40 meter), want daaraan bestaat zeker behoefte.
2. Hoe zit het met verduurzaming van dat nieuwe sportcomplex?
“Uitgangspunt is dat we straks nieuwbouw plegen die energieneutraal is”, zegt Marcel Dieterman, namens Sport 050 manager van sportcomplex Kardinge. Om dat doel te bereiken, zal een slimme keuze worden gemaakt uit beschikbare technieken. Te beginnen met optimale isolatie, inclusief een dicht dak, en stoppen met gas, want alles draait dan op groene elektriciteit. Die wordt zelf opgewekt via een mix uit traditionele zonnepanelen, pvt-panelen (die ook nog warmte opslaan), warmte-koudeopslag, een megabatterij, windenergie en eventueel onttrekking van warmte aan het naastgelegen Zilvermeer…
Vanzelfsprekend wordt restwarmte die vrijkomt bij het ijs maken hergebruikt voor verwarming van het zwemwater, iets wat nu bij Kardinge nog niet het geval is. Toch liep Groningen altijd voorop met duurzaamheid en milieubewustzijn. Hier opende in 1993 ook de eerste P+R van het land: carpoolen als antwoord op het groeiende autogebruik. Het sportcomplex kreeg bij een uitbreiding in 2013 een technische upgrade met onder meer ledverlichting, zonnepanelen en extra isolatie. Voor de verwarming van het zwembad werd zelfs een eigen biomassa-centrale gebouwd. “Dat is een industriële houtkachel, waarin we het snoeiafval van de gemeente Groningen zijn gaan stoken” vertelt Dieterman. “Dat was toen je-van-het. Intussen denkt men daar weer anders over, want bij het stoken van houtafval komt wel CO2 vrij. De duurzaamheidswereld is volop in beweging. Groningen wil graag dé waterstofprovincie worden, misschien zit daar ook wel een toepassing in.”
3. Dit jaar zou Groningen de knoop voor het nieuwe Kardinge doorhakken. Waarom is dat nog niet gebeurd?
Schaatsen.nl besteedde recent aandacht aan diverse nieuwe ijsbanen, als onderdeel van grotere sportaccommodaties. In Leiden kostte De Vliet 40 miljoen euro, in Geleen krijgt Glanerbrook voor 70 miljoen euro een grote facelift. Duidelijk is dat een nieuw sportcomplex Kardinge ook tientallen miljoenen euro’s zal kosten. Groningen heeft, als zesde stad van het land met een rijk studentenleven, echter nog meer ambities.
Muziekcentrum Oosterpoort en evenementenhal Martini Plaza zijn ook aan vernieuwing toe. Bovendien ontwikkelt Groningen op het terrein van de oude suikerfabriek een nieuwe woonwijk: De Suikerzijde. Voeg daarbij de boodschap vanuit Den Haag, dat vanaf 2026 minder geld via het Gemeentefonds het land in gaat. Dan begrijp je dat het stadsbestuur van Groningen zichzelf even een time-out heeft opgelegd.
Ambtenaren kregen de opdracht om alles voors en tegens van die grootschalige projecten nog eens goed op ene rijtje te zetten. Pas volgend jaar (najaar 2024) maken B&W en gemeenteraad definitieve keuzes. Voor sportcomplex Kardinge dient iedereen dus ook even een pas op de plaats te maken. Van afstel is nog geen sprake, maar van uitstel dus wel. “Je zit op de reservebank en wacht tot de coach zegt dat je mag spelen”, zegt Dieterman. Als het zo ver is, kan Groningen gebruik maken van goede voorbeelden elders in het land, zoals Leiden en Alkmaar. Via de Taskforce Verduurzaming Kunstijsbanen, in 2021 door de KNSB opgericht, wordt die opgedane kennis actief gedeeld.
4. Wat betekent het uitstel voor schaatsend Groningen, op korte en lange termijn?
Voor de korte termijn verandert weinig tot niks. De ijsbaan is open zoals altijd, de twintig verenigingen (langebaan, shorttrack, kunstrijden en ijshockey) kunnen er trainen en wedstrijden rijden. Maar wie een wachtlijst heeft, zoals de Kunstrijclub Groningen, kan niet uitbreiden. Daarvoor zou die extra ijsvloer van 30x60 meter (of ietsje kleiner), zoals gepland in de nieuwbouw, hard nodig zijn.
Sport 050 voert in Kardinge netjes het reguliere onderhoud uit en treft zelfs nog energiebesparende maatregelen, mits die snel kunnen worden terugverdiend. Mooi voorbeeld daarvan is de opblaasbare boarding rond de 400-meterbaan, die niet alleen stroom slurpte, maar ook een aanhoudend gebrom voortbracht. “Die hebben we nu vervangen door vaste kussens”, meldt Dieterman. “Dat scheelt ons niet alleen veel in energieverbruik, het is nu ook een stuk stiller in de hal.”
Als de onzekerheid over de toekomstplannen langer gaat duren, kan dat wel consequenties hebben, bijvoorbeeld voor het onderhoud aan technische installaties. “Het is net als met een huis. Als je weet dat het over een jaar of vijf gesloopt gaat worden, dan ga je je keuken of verwarming niet meer vervangen. Maar je weet ook dat je dan mogelijk extra geld kwijt bent als er wat kapot gaat. Stel dat wij een storing krijgen aan onze koelinstallatie, dan moet je straks iets vervangen, waar je misschien nog maar twee jaar plezier van hebt.”
Belangrijker dan deze hoofdbrekens is wat de uitkomst wordt van de time-out op het stadhuis. Plaatselijke politici vragen hardop of buurgemeenten en de provincie Groningen niet kunnen meebetalen aan de ijsbaan. Immers: de schaatsers die jaarlijks samen bijna 150.000 bezoeken aan Kardinge brengen (langebaan en ijshockeyhal samen), zijn afkomstig uit de wijde omtrek. Moet de gemeente Groningen dan alleen de lasten dragen?
Duidelijk is dat het spannende tijden worden voor schaatsend Groningen. Wat gaat het straks worden? Dieterman: “Wie het weet mag het zeggen, het kan alle kanten op. Je kunt groen licht krijgen voor het hele plan, met geld voor een ijsbaan en zwembad: top! De kans bestaat ook dat je straks geen ijsbaan terug krijgt, wat een gemiste kans zou zijn. Ik beschik niet over een glazen bol, maar de gemeenteraad heeft wel steeds gezegd dat schaatsen, net als zwemmen, een basisvoorziening is.”
5. Met welke scenario’s houdt schaatsend Groningen (en Drenthe) rekening?
Die vraag stellen we aan Bart Jonkers, voorzitter van de KNSB-gewesten Groningen en Drenthe. Hij is waakzaam, al kan hij zich niet voorstellen dat de ijsbaan in Kardinge zou verdwijnen. “Dat lijkt me niet realistisch”, zegt Jonkers. “Maar dat deze optie nu wel wordt genoemd maakt dat je dat serieus moet nemen. Daarom zeggen wij: ho ho, kijk eens hoeveel mensen van de ijsbaan gebruik maken en hoe belangrijk dat is om het bewegen bij de jeugd te bevorderen.”
Sluiting van de ijsbaan zou desastreus zijn voor de schaatssport in het noorden des lands, benadrukt Jonkers. “Het is hier nog de enige ijsbaan, onmisbaar voor zowel topsport als de breedtesport.” In 2016 ging de ijsbaan in Assen dicht, waarna Drentse schaatsverenigingen moesten uitwijken naar Groningen, Deventer of Enschede. Leegloop was het gevolg. “De Scheuvelloper in Assen zag zijn ledenaantal van 500 slinken naar amper 100”, zegt Jonkers. “Hetzelfde verhaal bij De Hunen uit Exloo: ook daar is nog maar 20 procent van het aantal leden over. Ouders zijn best bereid om hun kinderen naar de ijsbaan te brengen. Maar als ze daarvoor een half uur of meer in de auto moeten zitten, twee keer per week, dan vinden ze dat te ver en dan kiezen de meesten voor een andere sport dichter bij huis.”
Vanochtend uit Jonkers zijn zorg over de ontstane situatie in Groningen. Samen met Piet Manning, voorzitter van de STV Eemsmond, spreekt hij in bij de gemeenteraad. Die heeft afgelopen week ook al een brandbrief ontvangen. Een werkgroep bereidt acties voor om Kardinge te behouden voor de schaatsverenigingen. Raadsleden krijgen de uitnodiging om zelf een kijkje te nemen op de ijsbaan en de KNSB biedt aan om mee te denken over de toekomst van Kardinge, onder meer via de Taskforce Verduurzaming Kunstijsbanen. Jonkers begrijpt dat het stadsbestuur uit financiële noodzaak de plannen nog eens onder de loep neemt. Maar laat van dat uitstel alsjeblieft geen afstel komen, is zijn pleidooi. “Dat zou voor de schaatssport rampzalig zijn.”
