‘KOSTBAAR’
“Een van mijn hoogtepunten heb ik beleefd als beginnend coach. Het was zondag 21 februari 1972 op de ijsbaan De Smelt in Assen, waar het wereldkampioenschap voor junioren werd verreden. Ik was 31 jaar oud en coach van de vrouwenploeg van Jong Oranje. Froukje Jongsma was één van de rijdsters die zich had geplaatst voor dit kampioenschap. Zij was zwaar astmapatiënte en vertrouwde niet veel mensen in haar omgeving.
Froukje werd door de KNSB in eerste instantie niet toegelaten tot de selectie, maar ze intrigeerde mij en ik had vertrouwen in haar. Hoe kon ik een atlete die veel benauwd was topsport laten bedrijven en ervoor zorgen dat ze boven zichzelf uitsteeg? Op de een of andere manier had ik een ingang bij haar en kreeg ik het vertrouwen. Ik gaf haar persoonlijke zorg, bepaalde de belastbaarheid nauwkeurig en motiveerde haar om het optimale uit zichzelf te halen.
De Smelt in Assen was een open ijsbaan. In die tijd kenden we niet anders; het had zo z’n charme. Je moest sterk zijn. Na dag één van het WK Junioren stond Froukje derde of vierde in het tussenklassement. Ik weet het niet meer precies. Het is meer dan een halve eeuw geleden. Hetgeen me nog heel helder op het netvlies staat is het moment dat ze op de tweede dag over de finish van de 1500 meter kwam. Deze afstand geeft het lichaam zo’n ontzettende opdonder. Bij dit soort belastingen ontstaat er een enorm zuurstoftekort in het lijf. Laat staan als je astmapatiënte bent, zoals Froukje.
Iemand die benauwd is, heeft de neiging zichzelf vol te zuigen met zuurstof en vergeet hierdoor uit te ademen. Dit was ook bij Froukje het geval toen ze de eindstreep passeerde van de schaatsmijl. Sporters zijn mij na de finish nooit om de hals gevlogen. Ik was altijd van mening: aan de groten der aarde kom je niet. Bij Froukje was dit anders. Zij moest letterlijk opgevangen worden na haar races. Zo ook na deze 1500 meter.
Op de kruising na de finish kwam ze naar me toe gegleden. Ze legde beide handen op mijn schouders en ik de mijne op die van haar. Ik brulde haar toe: uitademen! Welke krachttermen ik toen heb gebruikt… Ze was niet meer te bereiken. Zo’n kanjer mocht natuurlijk niet op het ijs vallen, dat kon niet. Daar zit een symboliek in die onacceptabel is. Ik heb heel grof tegen haar gedaan en kneep haar in de schouders.
Er was behoorlijk wat publiek op het wereldkampioenschap afgekomen. Vanaf de tribunes hoorde ik wat gemopper over de manier waarop ik haar bejegende, maar dit liet me volledig koud. Ik kon het hen toch niet uitleggen. Haar ademhaling blokkeerde en ik handelde volledig uit intuïtie. Daarnaast had ik zo’n intensieve en goede relatie met al mijn schaatssters uit die ploeg, zo ook met Froukje. Het moment vroeg erom en was nodig om weer bij haar positieven te komen. Gelukkig kwam ze bij en kon ze weer uitademen.
Als beginnend coach heb je overmatig veel twijfel. Door het vertrouwen te winnen van zo’n type atlete en de enorme progressie te zien, groeide tegelijkertijd het geloof in wat ik deed als coach. Dit gevoel, deze samenwerking en wederzijds vertrouwen kwamen allemaal samen op dit WK Junioren. Froukje en ik stegen boven onszelf uit. We haalden het beste in elkaar naar boven. Froukje Jongsma, astmapatiënte, van wie niemand ooit had gedacht dat zij op hoog niveau topsport kon bedrijven, werd dat weekend tweede van de wereld bij de junioren.
Mijn lijfspreuk is: Je kunt meer dan je denkt. Deze gebeurtenis met Froukje lag hieraan ten grondslag en heeft zoveel indruk op mij gemaakt. Dat je iemand met gezondheidsproblemen binnen een jaar tot zulke prestaties kunt leiden. Het is misschien een ander soort hoogtepunt dan het winnen van de grote prijzen later in mijn carrière als (bonds)coach, maar het proces en het moment dat je met elkaar deelt is even kostbaar.”
