Harmke van der Werf bedwong in 2015 de Kilimanjaro, maar bij terugkomst in Nederland bleek zij hoogteziekte te hebben. Van der Werf was dicht bij de dood en had lange tijd moeite met alles; lopen, eten, praten. Voor haar herstel nam ze deel aan een project van de Edwin van der Sar Foundation, die mensen met hersenletsel ondersteunt. Voor Van der Werf was het schrijven van Kampioensouders een nieuwe stip aan de horizon en onderdeel van haar herstel. Een topprestatie voor de orthopedagoog (i.o), die zich bezighoudt met de mentale begeleiding van de jeugdspelers van sc Heerenveen.
Haar boek, dat op 7 mei officieel wordt gepresenteerd in het Olympisch Stadion in Amsterdam, biedt een unieke inkijk in het (gezins)leven van topsporters. De schrijfster voerde gesprekken met de ouders van Pieter van den Hoogenband, Dorian van Rijsselberghe, Edwin van der Sar, Dafne Schippers, Epke Zonderland én de topschaatssters Suzanne Schulting en Ireen Wüst. Uit wat voor een gezin komen zij zelf? Zijn zíj sportief? Hoe hebben zij hun kinderen begeleid, welke rol speelde de sport in het gezin, en hoe beleefden zij de pieken en dalen in de sportcarrière van hun kind? In het boek zien we de kampioenen van een heel andere kant. Schaatsen.nl mag twee exemplaren van het boek verloten. Schrijf je hier in.
Ireen Wüst - 'Luctor et emergo, ik worstel en kom boven'
Dat is de kop boven het hoofdstuk van Wim en Jeannet Wüst, de trotse ouders van olympisch recordkampioene Ireen. In onderstaande passage vertellen haar ouders over de Friese Elfstedentocht. In 1986 reed vader Wim de Tocht der Tochten glansrijk uit, maar deze keer loopt het minder goed af…
De schaatsgekte in Nederland werd in 1997 aangewakkerd door de nachtvorst. De verhalen van eerdere Elfstedentochten kwamen ter sprake in huize Wüst. Wim had de tocht in 1986 gereden en dit was voor Ireen een mooi onderwerp voor haar spreekbeurt. "Ze was zo bevangen door de hele tocht en alles wat eromheen hing", vertelt Wim. Dit was grotendeels ook vanwege de deelname van Wim zelf. Het eerder beschreven einde van Wims carrière bij Barends was een paar weken voor de Tocht der Tochten.
"Ja, haar vader deed mee. Wauw", benoemt Jeannet Ireens enthousiasme, "hoe mooi was dat! En toen stopte hij! Hij haakte af!"
"Ik was totaal niet voorbereid, ik was alleen maar met mijn werk bezig geweest", verklaart Wim.
"Dat was niet de oorzaak, schatje", lacht Jeannet. En zo biecht Wim op hoe het komt dat hij de tocht niet uitgereden heeft en wat de oorzaak is van de grote bevangenheid van Ireen.
[…]
Voor Jeannet en Wim was het duidelijk: einde Elfstedentocht.
"Maar dan komt Ireen om de hoek kijken", zegt Jeannet. "Het was de eerste keer dat ik met een uitbarsting van Ireen geconfronteerd werd. Ik herkende mijn eigen dochter niet. Ik dacht: wat heb ik nóú aan mijn fiets hangen? Er kwam een Ireen naar voren, zó boos! Zó boos! 'Papa had níét hoeven opgeven, hij had nog tot twaalf uur de tijd!' Ik kende haar niet terug. Bloedfanatiek. Zo van: je geeft nooit op, dat doe je gewoon niet. Wim zegt één uur, dan had hij nog elf uur de tijd."
"Dat had ik ook!", brengt Wim in.
Jeannet gaat verder met de gedachte die Ireen destijds gehad moet hebben: "Haar vader ging de Elfstedentocht rijden voor de tweede keer, geweldig, zij zou naar de finish. Maar hij is gewoon afgehaakt, dat bestaat niet. Ze was heel boos."
Het was de eerste keer dat Jeannet en Wim zagen dat het woord 'opgeven' niet in het woordenboek van Ireen voorkomt.
"Eigenlijk hadden we wel iets kunnen zien bij het tennissen", zegt Wim, "de laatste wedstrijd van haar jeugd zal ik nooit vergeten." Het was een bloedhete dag, Ireen speelde tegen een tegenstander die net iets beter was. "Maar het bestond niet dat die van haar ging winnen. Het werd een driesetter, Ireen moest en zou winnen." Ireen kon prima tegen haar verlies, maar ze zou er alles aan doen om dat te voorkomen. "Dat bewonderde ik heel erg in haar. Dat vaste geloof, de onderste steen moet boven en je zult nooit van mij winnen."
Dat zijn dochter zo overstuur was toen Wim wel opgaf, dat raakt hem. "Ja, dat heeft mij gigantisch aan het denken gezet. Ik dacht: wat ben ik ook een Ul, als ik dat had geweten dan had ik het anders gedaan." Het was begin januari toen de Elfstedentocht geschaatst werd, de ijsbaan was nog tot maart open.
"Ik heb haar beloofd om elke zondag naar de ijsbaan te gaan om samen te schaatsen."
Daar ontstond niet alleen het begin van de vader-dochter momenten, maar ook de passie voor de sport: "Toen zei ze: 'Dit wordt mijn sport'."
Suzanne Schulting - Verliezen is geen optie
'Verliezen is geen optie' luidt de kop boven het hoofdstuk waarin Jan en Hannie Schulting vertellen over de opvoeding van Suzanne, Europees, wereld- en olympisch kampioene shorttrack. Dit fragment gaat over de periode dat hun dochter net bij Jong Oranje zit.
Suzanne wist wat ze wilde en had al vroeg een eigen mening. Als septemberleerling in een combinatieklas moest ze soms opboksen tegen leerlingen die bijna twee jaar ouder waren. "Als het haar niet beviel, dan flapte ze dat er zo uit", zegt Hannie. "Terwijl dat sociaal gezien niet altijd handig is. Dat heeft ze bijgeleerd, maar dat heeft wel even geduurd."
[…]
Jan en Hannie probeerden Suzanne te helpen, maar het proces verliep de ene keer beter dan de andere keer. "Door haar fanatisme kreeg een ander ook weleens een duw. Dat was niet met opzet, maar haar manier om grenzen te verleggen", legt Hannie uit. "En daar ging ze heel ver in." Dit zorgde voor wrevel binnen Jong Oranje. Er werd geklaagd en ook de ouders begonnen zich ermee te bemoeien. Karaktertrekken die op latere leeftijd voor zoveel prijzen zouden gaan zorgen, werden op dat moment vooral op een negatieve manier geïnterpreteerd. Suzannes dominantie en fanatisme waren eigenschappen waar vol op ingespeeld werd en ze betichtten haar van vals spel. Hannie reageert stellig: "Heel vaak als trainers wat zeiden, dan herkenden we dat wel. Maar oneerlijkheid, dát herkende ik niet. Natuurlijk afgunst, jaloezie, dat zijn normale dingen in het leven. Daar moet ook ruimte voor zijn, maar oneerlijkheid? Dat is het enige waarvan ik zeg dat het niet klopt."
Deze beschuldigingen deden wat met Suzanne en haar ouders, ook nu nog. "Dat Suzanne altijd dominant was en altijd de leidersrol pakte wil niet zeggen dat de fout altijd bij haar lag. Als dat wel zo gespeeld wordt door anderen, gaat dat een eigen leven leiden." Het onderdrukte gevoel van onrechtvaardigheid komt weer naar boven. Plotseling worden de gedachten aan die zware woorden van destijds Hannie te veel. Ze barst in snikken uit. Ineens verandert de sfeer en is voelbaar hoeveel verdriet dit ze destijds gedaan heeft. Hannie verontschuldigt zich, Jan neemt het over. "Daar heeft Hannie wel een punt. Wij hadden gelijk de vraag: waar is dit op gebaseerd? Dan zijn we strijdbaar, maar dan nog moet je de rust bewaren."
Hannie is weer op adem gekomen en legt uit dat iedereen iets te leren heeft in het leven: "Suzanne had het weleens anders kunnen doen, maar ze was nog een kind. Als je ouder bent, denk je: dat had ik op een andere manier moeten zeggen. Maar dat moet je leren. Net zo als degene die verlegen is ook moet leren om beter voor zichzelf op te komen." Dat ze Suzannes fanatisme als 'probleem' zagen, kwam volgens Jan en Hannie door de ouders: zij wezen met een beschuldigende vinger naar Suzanne. "Maar goed, daar word je sterker van", sluit Hannie die periode af.
Terugkijkend is dat inderdaad gebeurd: Suzanne kwam sterker uit deze tijd. Ze werd maximaal uitgedaagd en dat had ze op dat moment nodig.
"Uiteindelijk werkte het heel positief, op het hele team, ze waren super ambitieus, ze letten op en loerden naar elkaar. Ze wilden niet van elkaar verliezen", zegt Jan. En als iemand beter was dan Suzanne, dan was dát juist die extra motivatie, geeft Jan aan: "Dat heeft voor Suzanne gewerkt als een rode lap op de stier."
***
Fragmenten uit:
Harmke van der Werf, Kampioensouders (288 blz., € 19,99). www.uitgeverijdekring.nl/kampioensouders
Kans maken op een van de twee exemplaren die we bij schaatsen.nl mogen weggeven? Schrijf je hier in.
