Het is al september, dus zo heel ver weg is de winter niet meer. Ja, dat kan wel waar wezen, hoor ik je denken, maar laten we na de bar slechte zomer eerst nog maar eens een mooie herfst krijgen.
En dan hebben we bovendien kans op een strenge winter, althans als we de volkswijsheid mogen geloven. Want die luidt: ’Is oktober warm en fijn, ’t zal een strenge winter zijn’. En als dan ook nog eens de bomen vol met eikels, noten of bessen hangen, dan hebben we dubbel kans op een strenge winter.
Deze reeks volksspreuken is zonder moeite met enkele tientallen aan te vullen. En ook met andere aanwijzingen. Ik herinner me mijn bezoek aan Jan Pelleboer in 1989, zeg maar de Piet Paulusma van de jaren zeventig en tachtig. Toen we het over het voorspellen van een strenge winter hadden, zei hij:
"Ja, dan word ik door iemand gebeld en die zegt dan: meneer Pelleboer, meneer Pelleboer, we krijgen een hele strenge winter!"
"Hoezo?", is mijn reactie dan?"
"Nou, d’r vlogen net allemaal ganzen over richting het zuiden. In een V-vorm, en dat half november!"
Ik op mijn beurt:
"Dat wil helemaal niets zeggen, meneer. Die V heeft niets te maken met de V van vorst of de V van vrede. Dat is gewoon de vorm, waarin die beesten vliegen."
Ook een warme oktobermaand, brengt niet altijd een strenge winter, zoals wel wordt beweerd. Uit onderzoek – we hebben immers al sinds 1706 betrouwbare temperatuurgegevens – blijkt dat het inderdaad voorkomt dat een strenge winter wordt vooraf gegaan door een warme oktobermaand.
Omgekeerd echter lang niet altijd, en daar gaat het om bij deze regel. Er zijn zat warme oktobermaanden geweest, die gevolgd zijn door uiterst zachte winters. Dus of veel boomvruchten een strenge winter brengen, daarvoor geldt hetzelfde.
September, oktober worden in ieder geval de maanden dat, los van de volkswijsheden, talloze voorspellingen over de winter op ons af zullen komen. Door beroeps en amateurs. Maar een weersvoorspelling is eigenlijk geen voorspelling, maar een verwachting. Het is nooit te voorspellen hoe het weer precies zal zijn. Ja, misschien voor vijftig procent. Maar daar heb je als Jan Schaatsmodaal niets aan. Die wil honderd procent zekerheid.
Is er dan geen enkele regel die voor honderd procent betrouwbaar is? Jazeker, die is er, al hebben schaatsliefhebbers er ook nu niet zo veel aan. Een weerkundige met gevoel voor humor sprak eens deze gedenkwaardige woorden: “Is er regen in september, dan valt kerstmis in december”. Wat wintervoorspellingen zullen we het daar voorlopig mee moeten doen.
Huub Snoep is hoofdredacteur van schaatsen.nl