De vorst kan plotseling en hevig zijn, maar ook zo weer overgaan in dooi. Daarom proberen verschillende ijsclubs zo snel mogelijk hun ijsbaan berijdbaar te maken. Er woedt bijna elke winter een strijd om de eerste marathon op natuurijs te mogen uitschrijven.
Een lange periode, van 17 jaar achtereen was deze strijd een gelopen race. Keer op keer was Veenoord het decor van de eerste natuurijswedstrijd. Met kunst- en vliegwerk prepareerden de ijsmeesters hun baan bij de eerste graden vorst. Maar zo straf als in 2005 zal het nooit meer worden.
De winter van 2004/2005 leek niet streng genoeg voor ijs, maar aan het eind van het seizoen trad er toch nog een vorstperiode in.
In Veenoord kwam men onmiddellijk in actie. Aan de vooravond van de NK Marathon Natuurijs in Wanneperveen vertelt Albert Hendriks van IJsclub Nieuw-Amsterdam/Veenoord over een van de wonderlijkste pogingen om de eerste zijn:
“We kwamen dat jaar een paar centimeter tekort. We gooiden er met het bestuur een paar Beerenburgjes tegen aan en kwamen met een plan.”
Een van de bestuursleden kende iemand bij de NAM die de beschikking had over een stikstofmachine. Dat klonk het bestuur als muziek in de oren. Met stikstof kan het ijs tot honderden graden onder nul worden afgekoeld. Misschien niet echt natuurijs, maar wel snel gemaakt.
Vol goede moed gingen de ijsmeesters met het apparaat de dunne ijsvloer te lijf. Hendriks lacht. “We kregen schitterend ijs, maar wel het verkeerde ijs. Je kon er geweldig over lopen, maar met schaatsen sneed je er dwars doorheen.” Het ijs was wel dik, maar door de extreem lage temperaturen veel te bros.
Op vrijdag 4 maart stond het hele marathonpeloton klaar voor de wedstrijd. Maar direct na de start ging een groot deel van het veld over de kop en de wedstrijd werd onmiddellijk afgelast. De Volkskrant meldde over het debacle:
“Kenners bestempelden de bovenste laag van het ijs op de 500 meter lange baan als zogenoemd sneeuwijs. Onder die bovenste sneeuwlaag ontstaat een soort broei, waardoor het ijs zacht wordt.”
Dat het door de truc met stikstof kwam bleef buiten de publiciteit. Toeval of niet, maar sindsdien is Veenoord nooit meer de eerste geweest om een natuurijsmarathon te organiseren.
Erik van Lakerveld is chef-redacteur van schaatsen.nl