Column: Open brief aan Ottavio Cinquanta

Na een toch al rumoerig en voor Nederland uiterst succesvol olympisch schaatsseizoen, heeft u met een aantal bewust of onbewust uitgelekte ideeën over de toekomst van het klassieke langebaanschaatsen de schaatswereld in flinke beroering achtergelaten.

Laat ik om te beginnen duidelijk maken dat ik me niet schaar onder het leger critici dat vindt dat u niet meer van deze tijd bent. Die opvatting gaat gemakshalve voorbij aan uw inspanningen voor het kunstrijden en shorttrack, twee van de drie ISU-disciplines waarmee het financieel en sportief uitstekend gaat. Vooral shorttrack heeft zich in korte tijd ontwikkeld tot een publieksvriendelijke sport die zich met sponsor Samsung met name op de Aziatische markt uitstekend weet te verkopen.

Het enige zorgenkindje is het klassieke langebaanschaatsen. Geheel terecht heeft u afgelopen seizoen meermalen geroepen dat bij alle veranderingen en aanpassingen die je kunt bedenken, het publiek centraal dient te staan. Met die laatste opvatting kan ik alleen maar instemmen. Veel Nederlandse schaatsfans denken dat de toekomst van het schaatsen verzekerd is zolang Thialf vol blijft stromen en de kijkcijfers in eigen land op peil blijven.

U en ik weten beter. Internationaal is de aandacht voor het langebaanschaatsen tot een dieptepunt gedaald. Zelfs in Noorwegen, waar het hardrijden decennia-lang wintersport nummer één was, is de belangstelling voor de schaatssport vrijwel geheel weggedooid. Met het vertrek van sponsor Essent is het langebaanschaatsen nu in een acute noodsituatie beland: buiten Nederland levert "ons" schaatsen geen cent meer op, in tegendeel, er moet steeds meer geld bij. Intern neemt de druk van de kunstrijwereld als "moneymaker" steeds verder toe. Hoe lang moeten zij de bodemloze put van de hardrij-tekorten nog blijven aanvullen?

U heeft wel eens gezegd dat u van uw voorganger, de Noor Olaf Poulsen, geleerd heeft dat je nooit moet proberen de Nederlandse schaatswereld te begrijpen. Ik denk dat hij daarin gelijk had. Schaatsen is voor ons geen sport maar een cultuurgoed. Wij zijn het enige volk dat ontdooit als het gaat vriezen. Dat valt inderdaad niet te begrijpen.

Toch denk ik dat u ook zonder begrip of steun van de Nederlanders het hardrijden uit het slop kunt halen. Want dáárin bekritiseer ik u wel. Het is niet uw eerste taak om nieuwe, publieksvriendelijke aanpassingen te bedenken voor het hardrijden. Het is vooral uw taak om te zorgen dat binnen de ISU ruimte komt om dergelijke ideeën te ontwikkelen en uit te voeren.

En dáár zit volgens mij al jaren de kneep. Uw Technische Commissie hardrijden, hét zenuwcentrum van waaruit vernieuwende ideeën zouden moeten opborrelen, wordt al vele jaren geleid door een Noorse wiskundige, die niets liever doet dan de ene overbodige en complexe regel na de andere invoeren. Het gevolg van al die bureaucratie: fans haken af (vooal in zijn eigen land!), en de tv laat het ook afweten.

Het meest recente dramatische voorbeeld van de voor elk gevoel voor PR gespeelde regelzucht van deze Noor is de manier waarop hij de mass-start in de World Cup heeft "geformateerd".  Wat een spectaculair en potentieel nieuw olympisch onderdeel zou kunnen zijn, bleek bij de World Cup-finale in Heerenveen een volkomen onbegrijpelijke en saaie wedstrijd met een handjevol deelnemers, waar geen toeschouwer een touw aan kon vastknopen.

Terwijl het zo simpel kan zijn! Heeft deze Noor, of heeft u wel eens een inline-afvalwedstrijd gezien? Je start met zo'n vijftig rijders, elke ronde valt de laatst over de streep komende rijder af, en na 49 ronden strijden de twee laatst overgebleven rijders om de zege. Spektakel van begin tot het einde. Waarom dit format niet op z'n minst een keer uitgeprobeerd? Ik weet zeker dat sportfans die nog nooit een schaatswedstrijd gezien hebben, hier graag naar komen kijken.

Net zoals naar een echte schaatsmarathon op natuurijs, merkwaardig genoeg een schaatsdiscipline die nooit in de statuten van uw bond is opgenomen, maar die desondanks ongekende olympische potentie heeft. Want met de komst van de indoorhallen is de schaatssport als echte wintersport helaas volkomen onzichtbaar geworden, en ook dat is naar mijn overtuiging een belangrijke reden van de afgenomen populariteit. Een moderne tv-sport moet er mooi uitzien, en dat doen al die buiten Nederland grotendeels lege ijshallen allerminst.

Even zo simpel zou uw Technische Commissie de kortere afstanden (500, 1000 en 1500 meter) voor een breed sportpubliek een stuk interessanter kunnen maken door ze met finaleritten te besluiten. Nu rijden we de 500 meter twee keer (om een volstrekt achterhaalde reden: sinds de introductie van de klapschaats is er geen enkel voordeel meer bij het starten in de binnenbaan), waarbij de tijden opgeteld moeten worden om een winnaar uit te kunnen roepen.

Volstrekt ondoorzichtig voor een breed publiek (de olympische 500 meter in Sotsji!), en om die reden buiten Nederland door geen enkel land meer live uitgezonden. Maar wat als we de 500, 1000 en 1500 meter met halve en hele finales besluiten? Dan kunnen we die ritten in een flitsend tv-pakketje wereldwijd verkopen, en kan een hele nieuwe schare sportfans kennismaken met een ongekend spectaculaire tak van sport. Waarbij degene die de finale wint ook echt heeft gewonnen. Want zo doorzichtig behoort een moderne kijksport tegenwoordig toch echt te zijn.

En het goed nieuws is: bij het komende ISU-congres ligt een voorstel om zulke finale-ritten in te voeren – waarbij verwezen wordt naar uw voorganger Pim Mulier, die bij de oprichting van de ISU in 1892 in het reglement al finaleritten opnam voor de 500 en 1500 meter. Uitgerekend op Noors voorstel werden die finaleritten twee jaar later alweer geschrapt…

Nog een ideetje dat ik u gratis en voor niks aan de hand wil doen. U kent ongetwijfeld de "skatecross," ook wel "crashed ice" genoemd: een door Red Bull opgezet schaatscircuit dat grote gelijkenis vertoont met de inmiddels olympisch erkende "ski-cross," waarbij vier atleten in dezelfde baan tegen elkaar strijden.

In landen met een ijshockeycultuur (Noord-Amerika, Scandinavië en Rusland) is deze vorm van hardrijden op ijshockeyschaatsen inmiddels razend populair en worden er miljoenen mee verdiend. Red Bull is als commerciële partner alleen geen officiële sportbond, en kan deze tak van de schaatssport dus niet als olympische sport aan het IOC aanbieden. De oplossing lijkt simpel: uw ISU neemt deze tak van sport op in de statuten, en over vier jaar staan de skate-crossers aan de start bij de Winterspelen in Korea. Tel uit je winst!

Geachte heer Cinquanta. Over ruim twee maanden vindt in Dublin het tweejaarlijkse congres plaats van de ISU, met de roeibond de oudste internationale olympische sportbond ter wereld. Het zal het voorlaatste congres zijn dat u voorzit, omdat u aangekondigd heeft in 2016 niet meer herkiesbaar te zijn. Het is daarom uw laatste kans om het klassieke langebaanschaatsen de weg omhoog te laten inslaan. Grijp die kans, en maak waar wat u beloofd heeft: zorg dat het klassieke langebaanschaatsen zonder al te rare kunstgrepen weer aantrekkelijk wordt voor een breed en internationaal publiek! Komende generaties schaatsliefhebbers zullen u er eeuwig dankbaar voor zijn.

Met hartelijke schaatsgroet,

Marnix Koolhaas