Haar verrukkelijke, katachtige starts. De snelheid waarmee ze in teamrelays moeiteloos gaatjes dichtrijdt die voor anderen onoverbrugbare kloven zijn. Dát kwikzilverige van Selma Poutsma doet dikwijls vermoeden dat we te maken met een vakvrouw op schaatsen die in de grote wedstrijden automatisch tot de eindfase van de wedstrijden doordringt. Niet dus.
Op 17 december 2022 verscheen ze pas voor het eerst in een finale van de wereldbeker, bijna zes jaar na haar debuut op dit niveau. Op het makkelijk wegbrekende en daarom lastig te berijden ijs van de arena in Almaty (Kaz) rolde Poutsma zomaar door alle schiftingen heen naar de finale, terwijl ze de anderhalve maand ervoor nauwelijks haar sprint-skills op peil had kunnen houden. De reden: ze had zich toen niet gekwalificeerd voor de eerste World Cups van deze winter…
Die bewuste finale, met drie Nederlandsen (Schulting, Yara van Kerkhof, Poutsma), schonk haar rust. Goed, ze eindigde als zesde en laatste, ver achter winnares Suzanne en nummer drie Yara, maar dit was een kantelpunt. Hoopte ze. Het bescheiden succes kreeg snel een vervolg. Tijdens het laatste blokje van twee World Cups roetsjte ze twee keer langs alle obstakels. In Dresden plaatste Poutsma zich voor de finale van de 1500 meter, een week later maakte ze de cirkel rond voor eigen publiek (Dordrecht) op de 1000 meter. Beide keren was ze de laatstgenoemde in de uitslag; de winst zat ’m vanzelfsprekend in het feit dat de ban was gebroken, én dat ze met het hele scala aan afstanden overweg kan.
Selma, rustig en bescheiden, kan er met terugwerkende kracht van genieten. Ze memoreert aan een moment dat ze net van het ijs was in Dresden, met de zekerheid van een finaleplaats op de 1500 meter. Schulting had de rit gezien. “Ze kwam naar me toe en zei: ‘Dit was echt heel goed van je!’ Waarop ik haar antwoordde: ik vind het echt fijn dat ik even aan mezelf heb laten zien'. Dat, wanneer ik de race tactisch zo indeel, het ook kan afmaken. Daar twijfelde ik vaak aan, omdat er bij mij alleen een standje ’aan’ en ‘uit’ opzit die ervoor zorgt dat ik meestal te hard wil. Ik reed een groot gedeelte op kop (energieverslindend, rd.) en toch probeerde ik gecontroleerd te schaatsen om genoeg over te hebben in de slotronden, zodat ik plek twee kon vasthouden.”
Shorttrack is, zo bewijst het fragment, een ervaringssport. Oefening en durven baren kunsten, en zo volgen er finaleplaatsen. Poutsma leert elke dag, al sinds ze als jonge, middelbare scholiere van vijftien een best opzienbarende stap zette. Haar talent was ontdekt door de coach van Jong Oranje waarbij ze op jongere leeftijd al een paar keer had mogen rondsnuffelen. “Daar beleefde ik geen enkele lol aan. Ik vond de plek niet leuk. Iedereen was ouder dan ik. Als ik daarheen ging om te trainen, wilde ik zo snel mogelijk weer terug. Mijn vader had intussen contact gekregen met Franse trainers die me uitnodigden voor een stage in Font-Romeu gedurende de zomer. Dat heb ik een paar jaar gedaan in het gezelschap van een paar andere rijders.”
Poutsma kon op die manier de verschillen zien tussen Jong Oranje en de Franse situatie. Toen kwam er een aanbod om met de Franse junioren mee te trainen, een jaar lang vrijblijvend. “ Het ging zo van: ‘Als ze het echt leuk vindt, kan ze misschien wel blijven’. Er zat natuurlijk wat achter: dat ik voor Frankrijk kon gaan shorttracken. Ik zag het eigenlijk wel zitten, omdat ik absoluut niet naar Jong Oranje wilde. Het was ook wel spannend, zo’n Frans uitwisselingsavontuur. Mijn zusje was via een organisatie een jaar naar Rusland geweest. Daar vergeleek ik het mee: een jaar buitenland om naar school te gaan en tegelijkertijd sporten. Dat was een voorwaarde voor me, want had de gedrevenheid om heel goed te worden in schaatsen.”
Poutsma verhuisde naar Font-Romeu en belandde op een kostschool. “Nou ja, een internaat”, verbetert ze. "Kostschool, dat klinkt erg deftig en zwaar…, je hebt daar een gebouw met mannengangen en vrouwengangen. Ik zat met drie meisjes op een kamer. Ik was niet eens de jongste, er liepen jochies van twaalf en meisjes van dertien, veertien rond. Iedereen was Frans, op mij na. Toch heb ik me nooit een vreemde gevoeld. Het werd al heel vlug mijn plekje, met m’n eigen vriendinnengroep. Achteraf is het moeilijk te zeggen waarom ik dit deed. Ik heb er veel over nagedacht. Misschien was het omdat ik graag naar Frankrijk wilde. De dag waarop ik in de auto zat op weg naar het avontuur, met mijn vader en alle dozen met spullen achterin, bekroop me wel een gevoel van angst. Echter, hoe langer ik daar was, des te meer ik ervan begon te genieten.”
Voor een doordachte route op shorttrackgebied had ze beter elders kunnen zijn, erkent Poutsma. “Het was in Font-Romeu niet ideaal, want ik ben snel heel veel gaan trainen. Dat wilde ik ook, maar achteraf bezien was het voor een 14-jarige te veel. Iedereen deed dat daar, ik wist niet beter. Kijkend naar mijn middelbare schoolperiode en mijn internaat-vriendinnen, dan vind ik dat wel mijn leukste herinnering. Een meisje van die tijd schaatst ook nog steeds, Gwendoline Daudet, zij is mijn beste vriendin. Die zie ik bij de wedstrijden, en jaarlijks maken wij nog een reisje samen. Een kort weekendje, gewoon wat leuks.”
Ze noemt het een verrijkende periode. Poutsma spreekt vloeiend Frans, wat van pas komt in haar studie Liberal Arts & Sciences. “Ik heb Franse taal en literatuur als hoofdstudie gekozen. Wat ik er later mee wil, weet ik nog niet. Leraar worden is een mogelijkheid, maar dat is niet de kant die ik opga. Ik denk dat ik nog een pre-Master in culturele antropologie zal doen. We zien het wel. Ik heb nog jaren de tijd om te studeren. Eerst shorttracken.”
In de Zuid-Koreaanse hoofdstad, waar ze in 2014 een vier weken durend trainingskamp had als tiener, kan ze zich naar hartenlust uitleven. Poutsma heeft startbewijzen voor de 500, 1000, 1500 meter en zal daarnaast meedraaien in de relays (mixed en voor de vrouwen). In al die drukte is er natuurlijk geen tijd om te leren…
