Toen Sijtje van der Lende zelf nog reed – van 1967 tot pakweg 1980 – had ze zich al voorgenomen dat ze haar sport wat zou moeten teruggeven. “Ik had zoveel trainers gehad dat ik niet zomaar uit het schaatsen kon verdwijnen. Niemand uit de kernploeg in die tijd werd trainer. Ja, van die types die direct bij een commercieel team begonnen. Nee, je hoorde en hoort aan de basis te starten, bij een club, dan doe je iets terug”, zo maakt Van der Lende meteen duidelijk hoe ze in het leven stond en staat. Ze denkt een moment na, komt dan met de naam van Annamarie Thomas, volgens haar een van de weinigen die na haar carrière schaatstraining ging geven.
“Ik deed het ook, omdat ik het heel erg leuk vond. Maar da’s logisch: anders doe je het niet. Ik ben vroeger gaan schaatsen omdat ik ervan hield. Mij interesseerde het niets of ik kampioen kon worden of niet, haha. Zodra iets me bevalt, doe ik dat. Is altijd zo geweest. Op woensdagmorgen huisvrouwen trainen, of zoals vanavond schilderen met een autistisch meisje. Naar mensen die me iets vragen, luister ik. Is mooi, anderen helpen. En met die vrouwtjes bezig zijn is net zo machtig als met de snelle mannen. Bij de huisvrouwen schaats ik zelf mee. Kan ik nog rustig meedoen, want het tempo ligt niet zo hoog meer. Dan vermaak ik me hoor. Wanneer ik de snelle mannen van de club (HCH, red.) wat moet bijbrengen, sta ik aan de kant. Het is allemaal even leuk. Ik heb nooit een hekel aan wat ik deed en doe. Als ik iets niet wil, dan doe ik het niet. Ik zat in de kernploeg, totdat ik er genoeg van kreeg. Stapte van de baan, belde de administratie van de KNSB en heb gezegd: ik ben nu gestopt. Nooit een reactie op gekregen.”
Impulsief? Misschien wel. Maar dat is Sijtje. Als het gevoel klopt, is ze ergens voor te porren. Op alle niveaus, voor de meest uiteenlopende sporters en in veel uithoeken van de wereld heeft ze haar schaatsgeloof beleden en haar scherpe ogen de kost gegeven om atleten beter te maken. Het Gewest Friesland, commerciële ploegen als VPZ, toppers als Tonny de Jong, Sandra Zwolle, de eerdergenoemde Thomas, ze deden allemaal een beroep op haar. Zo ook de Chinese schaatsbond, die haar via voormalig voorzitter van de internationale schaatsunie (ISU), Jan Dijkema, benaderde.
“Oh ja, dat was een aardig verhaal. Ik arriveerde op Schiphol – waar vandaan weet ik niet meer – en werd gebeld door Bert ten Hove die me vertelde dat VPZ niet verder wilde met me. Nou, best. Kwam Jan Dijkema, de voorzitter van de ISU, naar me toe: ‘Zeg, we zoeken nog iemand voor….’, hij zei nog net niet ‘een apenland’, maar het was China. ‘Is dat iets voor jou?’, vroeg hij. Natuurlijk, antwoordde ik hem. Als ik even een brief kon schrijven, zou het in orde komen. Tja, wat moest ik daarin nou melden? China was zo'n groot land met zoveel inwoners. Dus zouden er best allrounders te vinden zijn, schreef ik, wetend dat ze me als trainster voor allrounders wilden hebben, het jaar voor de Winterspelen van Vancouver en het jaar van de Spelen. Het werd een van de mooiste perioden.”
Van der Lende gedijde in het land van regels. “En die gekkigheid van de mensenrechten, dat gedoe, ik kon er goed tegen. Er zat een Oeigoer-meisje in de groep, je weet wel, van die onderdrukte bevolkingsgroep. Ik vroeg haar hoe het in haar land was. ‘Als je je normaal gedraagt, heb je nergens last van’. Dat is heel vaak zo. Toch? Na twee seizoenen liep mijn contract af, daarmee was het voorbij. Een jaar later ben ik opnieuw voor zes weken naar China geweest, om de junioren een poosje te trainen, met de hulp van enkele assistenten die het ook zelf wel konden. Maar goed, dan keek ik mee, vonden ze fijn.”
Nu, dertien jaar verder, assisteert ze Siep Hoekstra die naar eigen zeggen maar geen geschikte coach kon vinden. “Ik heb onmiddellijk aangegeven dat ik alleen kom als ik kan. Was geen enkel probleem.” Ze noemt het heerlijk werken met een ploeg van rijders en rijdsters van wie er veel tussen de wal en het schip zijn geraakt. “Net-niet, zo kun je hen noemen. Dat hindert helemaal niet. Als ze zich maar verbeteren... Ik heb jarenlang een Friese selectie getraind. Ik zei altijd: ze mogen niet zakken wanneer ze op school zijn. Er zakte niemand, ze hebben allemaal werk, en we haalden eruit wat erin zat. Weet je, er schaatst niet zomaar een Sven Kramer tussen in een trainingsgroep. Wanneer iedereen zijn top haalt op zijn eigen manier, doet hij of zij het altijd goed. Zijn ze gestopt, dan moeten ze tevreden kunnen terugkijken. Daar draait het om,.”
Toevallig heeft Team Frysk wel een olympisch kampioene van Pyeongchang aan boord (Esmee Visser) die van ver moet terugkeren. “Het is niet dat m’n handen jeuken, maar ik probeer het er wel mee. Ik kan Esmee vertellen wat ze beter kan doen. Houd ik de moed erin, dan doet de ander dat ook. Ik denk dat ze nog altijd goed genoeg is voor de top. Je moet niet te veel meegaan in haar zielig vinden, of medelijden hebben met wat ze heeft moeten doorstaan. Nee, gewoon gáán! Dan zien we wel waar het schip strandt. Als ze weer met haar armen op de rug kan blijven schaatsen, zoals in Korea destijds, kan ze ontzettend hard rijden. Fouten zien en helpen te verbeteren, ik geloof dat ik daar nog goed in ben”, klinkt het bescheiden uit de mond van de drievoudig Nederlands kampioene allround (1976, 1977 en 1979). Hopelijk kunnen Visser en alle anderen van Team Frysk ervan profiteren.
