De door haar bijna vergeten anekdote, na een half uur van prachtige en soms bijna niet te geloven verhalen, kan niet anders dan de opening zijn van dit stukje sportgeschiedenis. We schrijven 1997, het weekend van 17-19 januari. Of beter, net ervoor. Ellen Wiegers, ze moet dan nog zeventien worden, arriveert total loss op Schiphol. De vlucht vanuit Michigan, waar ze heeft meegedaan aan het WK Shorttrack voor junioren, is vermoeiend geweest, en de wedstrijden in Amerika hebben veel van haar gevergd. Maar de tiener uit Hengelo moet door. Sterker nog, er wordt verwacht dat ze van de aankomsthal direct door spurt naar de vertrekhal, want er staat letterlijk een vliegtuig op haar te wachten, met bestemming Malmø. Talent Wiegers behoort namelijk óók tot de seniorenselectie van bondstrainer Wilf O’Reilly die in Zweden aan de eerste Europese titelstrijd in deze sport meedoet.
Er is heel even contact met het thuisfront. Vader Ben, als toeschouwer bij het WK geweest, heeft kennelijk zo genoten dat hij en zijn vrouw Hilda een belofte doen aan hun dochter. ‘Ellen, als je in Malmø een finale haalt, stappen wij in de auto en komen we die kant op’.
Wiegers moet lachen. “Ik had al goud voordat ze iets hoorden. Ik belde naar huis, zei tegen m’n moeder: je raadt het nooit. ‘Wat?’, vroeg ze, ‘heb je een finale bereikt’ Nou, was m’n reactie, ik ben eerste geworden. Mijn ouders pakten hun spullen, zijn in de wagen gesprongen en in het holst van de nacht weggereden. Dat werd een reis! Auto nog stuk gegaan onderweg, op de ferry naar Zweden in een storm terechtgekomen, maar ’s morgens vroeg hoorde ik getoeter voor het hotel en daar stonden ze. Vijf minuten waren ze binnen om me gedag te zeggen. Toen ze weer buiten kwamen, zat er een bekeuring onder de ruitenwissers omdat er was geparkeerd op een plek waar dat niet mocht. Die prent is nooit betaald….”
Het was toepasselijk voor het grote shorttracktalent, dat ze al goud veroverde op de openingsdag van het toernooi. In Wiegers zagen de coaches en trainers het wel zitten. Wat goed was, kwam vliegensvlug. Amper dertien mocht ze mee naar de Scandinavian Cup; de jongste van het hele stel kwalificeerde zich als enige voor de drie kilometer. “Dat was de voorbode dat ik al vroeg redelijk kon meerijden op niveau. Toen ik veertien was, reed ik m’n eerste WK bij de senioren. Of mijn leven om shorttrack draaide in die periode? Hmm…, eigenlijk wel, ja. Ik bedoel: als je jong en enthousiast bent, en je hebt je ouders mee die je overal naartoe rijden, drie keer in de week naar Den Haag als het nodig was, en naar alle buitenlandse wedstrijden, dan word je vanzelf enthousiast.
Meestal dook Ellen na school onmiddellijk de auto in, met de studieboeken op schoot, om naar Den Haag te rijden voor een training van anderhalf of twee uur. "Dat is tegenwoordig heel anders. Nu wonen ze bij de ijsbaan. Heb ik trouwens ook nog gedaan, toen ik na een jaar of acht onderbreking (wegens een hernia en de naweeën ervan, red.) kort terugkeerde in shorttrack. Ik begon als negenjarige in het langebaanschaatsen, daar kwam later shorttrack bij en die twee heb ik gecombineerd tot mijn vijftiende. Het tactische spelletje van shorttrack trok me uiteindelijk zo aan dat ik de langebaan gedag zei.”
Geen verkeerd besluit. Vrijwel direct draaide ze mee met de beste shorttrackers van Nederland. In ’97 dus al present op het EK, in het gezelschap van Penelope Di Lella, Esmeralda Bos en Anke Jannie Landman. ‘Coach Willy O’Reilly voorspelde EK-succes Ellen Wiegers’ kopte de Twente krant Tubantia. En: ‘Ik kon er alleen maar om lachen’. Aldus Wiegers in een reactie op de bewering van de huidige disciplinemanager Shorttrack bij de KNSB, die had aangegeven dat ze in het eindklassement tot de top-3 zou behoren.
Hoe ze het klaarspeelde, valt amper na te vertellen. Waren dit de geheime krachten in de topsport?
“Ik herinner me nog hoe ik na aankomst in Malmø met m’n jetlag rondjes schaatste in de trainingshal, waar ik merkte dat het ijs enorm zacht was. Ik weet niet wat er van dit EK nu nog terecht moet komen, schoot er door mijn hoofd. Ik mag toch hopen dat de wedstrijdbaan harder ijs heeft, zei ik tegen Wilf. Bij het warmrijden de volgende dag leek het alsof ik plotseling vleugels had. ‘Ellen’, sprak Wilf toen, ‘dit wordt de dag dat jij een prijs in de pocket kan steken’. Dat gebeurde ook.”
Winst op de 1500 meter, tweede op de 3000 meter, derde op de 1000 meter en vierde in het klassement van de 500 meter. Ondanks deze sterke reeks bleek er in de eindafrekening een vrouw beter: Marinella Canclini. Niet de eerste de beste: ze zou de twee seizoenen erna ook regeren. “Ze maakte alleen een misser op de 1500 meter, waardoor ze de finale niet haalde. De andere nummers won ze allemaal. Mijn tweede stek in het algemeen klassement en de bijbehorende zilveren medaille waren ongekend, onverwacht.” De gemeente Hengelo vond het bijzonder genoeg om Wiegers te eren. Ze werd uitgenodigd in het stadhuis en ontving de stadspenning en een gouden armbandje. “Dat beschouwde ik als een mooie blijk van waardering voor wat ik had gedaan in de sport.”
Nederland in EK-cijfers: al 87 keer in de prijzen
Yara van Kerkhof kan op het komende EK Shorttrack sowieso een record laten bijschrijven, want ze wordt de vrouw die voor de twaalfde keer meedoet aan het toernooi. Op dit moment voert ze de lijst nog aan met Jorien ter Mors die tussen 2007 en 2018 elf keer aantrad. In 2011 debuteerde Van Kerkhof, en in 2018 pakte ze de voorlopig enige individuele medaille (zilver op de 1500 meter). De 33-jarige Zoetermeerse heeft daarnaast een verzameling van acht gouden plakken die op de vrouwenrelay zijn gewonnen. De ontbrekende Suzanne Schulting leidt met gemak de dans in het medailleklassement van de Hollandse vrouwen. Ze bezit 24 plakken, waarvan zeventien in goud uitgevoerd. Op het EK van verleden jaar, ook in Gdansk, moest ze alleen op de 1000 meter Hanne Desmet voor zich dulden. De andere afstanden (inclusief de relays) waren goed voor goud.
Sjinkie Knegt blijft met bondscoach Niels Kerstholt voorlopig Nederlands meest uitgezonden atleten bij de mannen (twaalf deelnames). Knegt is ook met voorsprong de meest gedecoreerde shorttracker van Oranje, met zeventien gouden medailles, negen zilveren plakken en twee bronzen exemplaren. Kerstholt was drie keer succesvol in het algemeen klassement: twee keer zilver en een keer brons. Verder was er een lange reeks van tweede plaatsen op de estafettes en de 1500 meter. Een keer eindigde hij als eerste op de 1000 meter.
Sinds 1997, het eerste jaar waarin een EK plaatshad, won Nederland 87 medailles. De vrouwen deden er 45 in de zak, de mannen 41 en de gouden mixed relay van afgelopen seizoen (voor het eerst op het EK-programma) leverde de 87e plak op.
Ellen herhaalde haar prestatie in 1998, zoals gezegd opnieuw achter de ongenaakbare Italiaanse. Het derde optreden was minder, maar Wiegers betaalde in die fase al de tol voor verkeerd aangeleerde trainingsarbeid in het krachthonk. Ze kreeg een hernia, crashte in een cruciale race en verzeilde in de lappenmand. De fysieke ellende noopte haar uiteindelijk te stoppen. “Van zoveel trainen viel ik terug in een situatie waarin ik in een keer niet meer meetelde. Dat viel me erg zwaar, vooral omdat ik er zoveel voor deed en er niets van nazorg was. Ik heb tussendoor (2001, red.) – toen het tijdelijk weer een beetje ging – nog een keer meegedaan aan een EK. Tenslotte, in 2007, reed ik voor het laatst. Ik had allerlei trainersopleidingen gevolgd, was een jaar coach geweest voor de bond en voelde het weer kriebelen. ‘Joh, Ellen, je bent nog zo jong, je hoort niet naast het ijs te staan maar erop’, hoorde ik mensen zeggen.
Mijn rugklachten waren niet verdwenen. Met de hulp van een krachttrainer die ik kende via Jong Oranje ben ik een programma gaan volgen waardoor ik zo knettersterk werd, dat ik na een zomer van keihard werken op een winterdag de schaatsen weer onderbond. Na de eerste wedstrijd had ik een uitnodiging op zak voor het nationaal team. En in de tweede wedstrijd kwalificeerde ik me voor het EK… Ik kreeg vervolgens wel in de gaten dat ik bijna acht jaar uit de running was geweest.”
Het EK Shorttrack heeft plaats in Gdansk, van vrijdag 12 januari tot en met zondag 14 januari, Alle info over het toernooi staat hier.
