Tickets
Shop
Nieuws 06 jan 2014

Column: Sonja, Annie en Sjoukje

Wat Sjoukje Dijkstra is voor Nederland, is Sonja Henie voor Noorwegen: de enige kunstrijdster die olympisch goud veroverde. Sjoukje lukte dat in 1964, Sonja won zelfs drie keer: in 1928, ’32 en ’36.

Het aardige is, er loopt een directe lijn van Sonja Henie naar Sjoukje Dijkstra. Zonder Sonja geen Sjoukje, zou je kunnen zeggen. Dat zit zo: in 1934 wordt in Amsterdam aan de Linneausparkweg de eerste kunstijsbaan van Nederland geopend. Omdat die baan te klein is voor hardrijden (en shorttrack in ons land nog volledig onbekend is) wordt toenmalig schaatsdiva Sonja Henie voor een flinke som geld ingehuurd om de officiële opening te verrichten. Op die manier hoopt de gemeente Amsterdam, die de baan grotendeels gefinancierd heeft, het kunstrijden in ons land populair te maken en de ijsbaan rendabel.

Bij de opening van de baan staat de dan 9-jarige Annie Verlee toe te kijken. "Ik was totaal gebiologeerd," herinnert de nu 88-jarige Verlee zich nog als de dag van gisteren. "Zoets had ik nog nooit gezien. Dat je zo prachtig kon dansen en springen op het ijs, en die pirouettes! Dat wilde ik ook."

Sonja Henie tijdens de opening van de kunstijsbaan in 1934 in Amsterdam

Zonder iets aan haar ouders te zeggen doorkruist Annie de hele stad op zoek naar kunstschaatsen. Ze vindt ze uiteindelijk bij Zwartjes in de Utrechtsestraat. Ze moet er thuis flink om zeuren maar het lukt: voor haar verjaardag krijgt ze een paar cadeau. Met een zelf gespaard abonnement van acht gulden is Annie vrijwel dagelijks op de ijsbaan te vinden. Als in 1940 de ijsbaan failliet gaat –er komen toch te weinig kunstrijders naar de baan- komt er een ijsbaantje in de Apollohal. Met twee vriendinnen bedenkt Annie allerlei ijsshowtjes waarmee ze het land in trekt als er natuurijs is

In 1950 komt Annie Verlee in de Apollohal een meisje tegen op kunstschaatsen. Ze is acht jaar oud en heet Sjoukje Dijkstra. Annie ziet dat ze talent heeft, en wordt haar eerste trainster. Het vervolg van het verhaal is bekend: Sjoukje (met al snel haar Haagse vriendin Joan Haanappel aan haar zijde) ontwikkelt zich verder, gaat naar Londen om bij de Zwitserse kampioenenmaker Arnold Gerschwiler te trainen, en wordt zes keer Nederlands kampioen, vijf keer Europees kampioen, drie keer wereldkampioen en als klap op de vuurpijl in 1964 onze eerste winnaar van olympisch goud bij de Winterspelen. Sonja Henie, zo mag je dus zeggen, staat mét Annie Verlee aan de basis van het olympisch succes van Sjoukje in 1964.

Ongeldige gegevens (NotSupported)

Film die Isidor Ochse in 1924 voor Polygoon maakte van het kunstrijden bij de Olympische Winterspelen van 1924 in Chamonix. (Na 1 minuut 29 de kür van Sonja Henie.)

Er is nóg een bijzondere Nederlandse link met Sonja Henie. In 1924, Sonja is dan pas elf jaar oud, doet ze al mee aan de eerste Olympische Winterspelen in het Franse Chamonix. Van die Winterspelen is een film bewaard gebleven, gemaakt door de Nederlandse cameraman Isidor Ochse. De ontstaansgeschiedenis van de film is heel apart. Polygoon, toen al bekend van het bioscoopjournaal, wilde ook langere films maken. Als in 1923 bekend wordt dat Amsterdam in 1928 de Olympische Spelen mag organiseren, wil Polygoon een film maken van de Spelen van 1924. En zo trekt Ochse met zijn loodzware camera in de winter naar Chamonix en in de zomer naar Parijs om de Olympische Spelen van dat jaar vast te leggen. 

Natuurlijk filmt Ochse ook de kür van de 11-jarige Henie, die door haar jonge leeftijd dan al veel publiciteit kreeg. De film uit 1924 is onlangs gerestaureerd, en nu voor het eerst te bekijken. Opvallend detail: kunstrijden wordt (de verwarring is tot op de dag van vandaag blijven bestaan) 'schoonrijden' genoemd, en de naam van Sonja Henie is verbasterd tot 'Sonja Herrie'. Maar dat we de latere schaatsdiva hier haar olympisch debuut zien maken (inclusief val) staat buiten kijf: de schaatsster die later als filmster in Hollywood furore zou maken, is voor het eerst op film vastgelegd door de Haarlemmer Isidor Ochse!


Deel dit artikel op
Ben jij een echte schaatsfan? inschrijven als schaatsfan