Een van de meest succesvolle en veelzijdige schaatsers ter wereld maakt voor het eerst in zijn carrière deel uit van een ploeg. Wij zochten Shani Davis van Beslist.nl op en bespraken zijn leven aan de hand van zes thema's.

Samen met landgenoot Eric Heiden is de 33-jarige Shani Davis nog altijd de enige schaatser die wereldkampioen allround én sprint werd. Zijn naam prijkt sinds 2009 bovenaan de Adelskalender, de wereldranglijst van persoonlijke records op de vier klassieke allroundafstanden. Hij won tweemaal olympisch goud en zilver, talloze wereldtitels en reed negen wereldrecords.

Karakter

"’Not your average olympic champion’ staat er op mijn Twitterpagina. Ik ben anders dan elke andere olympisch kampioen die je tegenkomt. Zeker als je naar de schaatswereld kijkt. Ik heb een ander pad bewandeld dan de meesten, ben aan de top gekomen zonder steun van een bond of ploeg. Als jochie was het niet mijn doel om olympisch en wereldkampioen te worden, wist niet eens dat de Olympische Spelen bestonden. Ik wilde gewoon de snelste schaatser zijn.

In de loop der jaren ben ik veranderd. Vroeger was ik meedogenloos. Zo gemotiveerd om altijd te winnen. Ik realiseerde me niet hoe goed ik was. Als je jong bent en snel, denk je dat je voor altijd aan de top kunt blijven. Nou, dat is niet zo. Nu besef ik hoe snel ik was.

Ik haat het om het te moeten zeggen, maar ik moet gaan kiezen. Ik noem het maar de 'Mark Tuitert-benadering'; wedstrijden laten gaan, in plaats daarvan trainen en pieken op de Olympische Spelen. Dat ligt niet in mijn aard, toch moet ik die kant op. Ik ga mezelf niet meer iedere keer kapot rijden als mijn lichaam er niet klaar voor is. Ik moet er staan op de juiste momenten. Op die manier kan ik het redden tot de Spelen in 2018.  

Mijn moeder neemt Roger Federer altijd als voorbeeld. 'Hij was de beste en worstelt ook met het feit dat hij wordt verslagen door de nieuwe generatie. Je moet pas stoppen als hij ook stopt,' zei ze altijd. Sporters als Federer, die al zo lang aan de top staan, inspireren me en geven me hoop. Als zij het kunnen, waarom kan ik het dan niet?"

 Familie

"Mijn moeder is nog steeds de belangrijkste persoon in mijn leven. Schaatsen is een dure sport. Hoe ze het heeft gedaan weet ik niet. We komen uit een arme wijk in het zuiden van Chicago. Ik was vroeger snel op rolschaatsen, maar de zoon van haar baas schaatste. Hij zei op een dag: dat moet je zoon ook eens proberen. Ze gaf het geld van de huur uit aan schoenen, ijzers, kleding. Hoe zij zichzelf voor mij heeft opgeofferd is geweldig.

Ze was ook streng, hoor. Vroeger was ik goed op de sprint. Maar zij haatte dat stereotype: hij is donker, dus kan goed sprinten. 'Jij wordt zo niet, je zorgt ervoor dat je ook fit en sterk genoeg bent voor de lange afstanden,' zei ze en liet me heuvels oprennen, terwijl ik computerspelletjes wilde spelen. Mijn moeder was de gedisciplineerde en strenge coach in mijn leven. Ze is erbij als het kan en luistert altijd naar me, maar steekt haar mening niet onder stoelen of banken. 'It sucked,' zegt ze als ik slecht heb gereden.

Mijn zoon Ayize woont ook in Chicago, bij zijn moeder. Ik zou willen dat ik meer tijd had om hem te zien, maar ben nou eenmaal veel weg, het is mijn werk. Hij wordt later geen professioneel schaatser nee, ha, tenzij hij dat wil. Maar dat is nog niet aan de orde. Hij is nog jong, is bijna acht."

Amerikaan

"In Amerika voel ik me niet gewaardeerd, eens in de vier jaar weten ze wie ik ben. Dat vind ik prima. Amerikanen snappen het schaatsen niet en zullen het ook nooit begrijpen. Natuurlijk is er altijd kritiek. Maar door de Amerikaanse media kreeg ik een stempel opgedrukt. Mensen geloven nu eenmaal wat ze in de kranten lezen. Ik was altijd het buitenbeentje. Moest mezelf verdedigen en werd bestempeld als niet patriottisch toen ik in 2006 niet meedeed aan de ploegenachtervolging. De mensen die dat over me schreven, hebben nooit langer dan vijf minuten met me gesproken en niet de tijd genomen om me te leren kennen. Daarin ben ik teleurgesteld.

Twee keer heb ik een uitnodiging van president George Bush geweigerd. Waarom zou ik doen alsof ik een persoon steun, terwijl dat niet zo is? Ik weet dat veel atleten Barack Obama niet steunen en tóch zijn hand schudden na de Olympische Spelen. Dat vind ik nep. Zo ben ik niet.

Ik ben Amerikaan, ben er geboren en opgegroeid, maar ik wikkel mezelf niet in de Amerikaanse vlag. Ik leg mijn hand niet op mijn hart bij het volkslied omdat mensen dat van me verwachten. Waarom zou ik? Ik mag zelf bepalen wat ik doe. Ik heb de hele wereld over gereisd. Van Japan, naar Nederland, Zuid-Korea, Rusland, Noorwegen; ik voel me meer een wereldburger."

Obama

"President Obama woonde in dezelfde wijk in Chicago, Hyde Park. In 2006 liet hij een bericht achter: 'Shani, ik wilde je even laten weten hoe trots we op je zijn. Als je ooit hulp nodig hebt, bel me of kom langs.' Over spijt gesproken, ha: had ik die telefoon nog maar waar dat bericht van Obama op stond. Een paar jaar later werd hij president...

In 2010 ben ik in het Witte Huis geweest. Obama wilde ik wél ontmoeten. Deze man is cool, hij wist wie ik was en steunde me. Ik had mijn medailles meegenomen en hij hield ze vast. Het was geweldig om daar te zijn, zijn vrouw Michelle mee te maken, en te beseffen dat we uit een vergelijkbare situatie komen.

Hij heeft me daarna nog een keer uitgenodigd voor een state dinner samen met de president van Mexico. Dat hoefde hij echt niet te doen. Maar hij wilde me laten weten dat hij mijn prestaties waardeerde, wist waar ik vandaan kwam. Ja, het is voor hem denk ik ook moeilijk geweest... Ik had in geen miljoen jaar verwacht dat we ooit een donkere president zouden krijgen.

Amerika is conservatief. Ik wilde dat ik in mijn leven niet in aanraking had hoeven komen met racisme, helaas is dat niet het geval. Het is bizar om te bedenken waar ik vandaan kom en waar ik nu sta. Of er nou veel of weinig donkere schaatsers zijn, het is inspirerend om de eerste te zijn die op deze manier de top heeft bereikt in het schaatsen. Ik geef vaak presentaties aan kinderen. Het is mooi om een voorbeeld te kunnen zijn. Om ze te laten zien dat, ondanks tegenslagen in het leven, je olympisch kampioen kunt worden."

Team Beslist.nl

"Schaatsteams in Nederland volgen een strak programma. Nederlanders zijn gestructureerd, heel precies en werken volgens een vooropgesteld schema. Ik heb geen masterplan, nooit gehad ook. Ik improviseer en maak mijn eigen programma, dat baseer ik op hoe ik me voel.

Bij Beslist.nl pas ik goed. Trainer Gerard van Velde is heel rustig en relaxt, maar heeft wel een plan. Hij is niet op een vervelende manier aanwezig en dwingt me niet om dingen te doen waar ik me niet goed bij voel. Dat waardeer ik enorm. Gerard zegt altijd: ‘Shani, do what makes Shani, Shani.’

We hebben een getalenteerde groep met jonge schaatsers. Ik help jongens als Kai Verbij, Daidai Ntab en Thomas Krol graag. Ik zie Daidai als mijn kleine broertje. Ze zijn al zo goed, hebben snelheid en kracht. We gaan nog veel van ze horen, let maar op. En zij pushen mij weer met hun jongere, frisse benen om sneller te schaatsen."

Dromen

"De resultaten in Sotsji waren zó teleurstellend, juist een reden om niet te stoppen. Ik zou graag nog een keer naar de Spelen gaan met een goed gevoel. Niet moe zijn, me niet hoeven verdedigen tegenover de media, mezelf niet hoeven bewijzen. Er gewoon naartoe gaan, genieten en hopelijk met iets moois terugkeren. Ik bekijk het nu per jaar en probeer niet te veel van mezelf te verwachten.

De wereldtitel op de 1000 meter gaf me vorig seizoen een boost. Het deed me beseffen dat er altijd een lichtje brandt aan het eind van de tunnel. In mijn hart geloof ik dat ik nog steeds een goede schaatser ben. De concurrentie moet er meer voor doen om me te laten stoppen, ha.

Coach worden is daarna het meest logische. Maar er moet ook vraag naar zijn. Het lijkt me ook geweldig om naar een koksschool te gaan. De rest van je leven moet je een maaltijd voor jezelf bereiden, dus waarom dat niet heel lekker en goed doen?

Wat er ook gebeurt, ik ben trots op de manier waarop ik geschiedenis heb geschreven in het schaatsen. Wereldkampioen allround worden zonder een groot allround team als TVM en DSB om me heen; dat zijn mijn meest dierbare herinneringen. Ik heb bepaald hoe je de 1000 en 1500 meter moet schaatsen. Dat is fantastisch."