Welke schaatser denkt niet met weemoed aan Davos? Decennialang was het Zwitserse kuuroord het mekka van het langebaanschaatsen. Sinds de eerste wedstrijden in 1894 werden er op de 1560 meter hoogte gelegen natuurijsbaan tientallen kampioenschappen en records gereden. Maar nu lijkt het doek gevallen voor de ooit zo magische ijsbaan.

De 121 jaar oude Internationaler Schlittschuh-Club Davos heeft te weinig vrijwilligers om nog officiële wedstrijden te organiseren. Slechts één keer per seizoen wordt nu nog de Holsboer-Cup gehouden: een open wedstrijd voor hardrijders en ijshockeyers over 500 meter. Schrijf maar op in uw agenda: 21 februari a.s. is het zo ver. IJs en weder dienende, vanzelfsprekend.

Het is triest te moeten constateren dat de roep van de oudste en meest fameuze natuurijsbaan ter wereld vrijwel verstomd is. Want hoe versteld stond de nog zo prille schaatswereld toen in 1893 een ijsbaan geopend werd die zijn gelijke niet kende. Het ijs was sneller, de lucht ijler en de omgeving mooier dan op welke andere ijsbaan dan ook.

Dat de enige wedstrijd die er nu nog jaarlijks verreden wordt, vernoemd is naar de Nederlander Willem-Jan Holsboer, is ondanks het trieste lot van de baan wél een mooi en terecht eerbetoon aan de man zonder wiens inspanningen geen schaatser ooit naar het idyllische bergdorp zou zijn afgereisd.

Ziekte

De schaatsroem dankt Davos vreemd genoeg aan een ziekte die in de negentiende eeuw duizenden slachtoffers eist: tuberculose. De tering, zoals de ziekte in de volksmond genoemd wordt, is lange tijd niet alleen zeer besmettelijk maar ook vrijwel ongeneeslijk. Het is de wegens een moord (!) naar Davos gevluchte Duitse arts Alexander Spengler – voortlevend in de jaarlijkse ijshockeystrijd om de Spengler-Cup - die ontdekt dat berglucht heilzaam is voor tbc-patiënten.

Om de ‘teringlijders’ een eigen onderkomen te bieden, bouwt de Nederlander Willem-Jan Holsboer in 1868 in Davos een kuuroord waar patiënten in afzondering kunnen worden verpleegd. Holsboer, een uit Zutphen afkomstige bankdirecteur, is in Davos achtergebleven nadat zijn vrouw er ondanks de gezonde lucht aan de ziekte is bezweken.

undefined

Om zijn gasten te plezieren, legt Holsboer ‘s winters in de tuin van zijn kuurhotel een ijsbaan aan. Binnen enkele jaren is schaatsen in Davos al zo populair dat Holsboer de ijsbaan in 1883 verplaatst naar de locatie waar de baan nu nog steeds ligt.

Om het schaatsleven te organiseren richt Holsboer de Davoser Schlittschuh-Club op, in 1894 gevolgd door de speciaal voor toeristen bedoelde, nog immer prestigieuze ISCD: de Internationaler Schlittschuh-Club Davos.

Een kuuroord en een ijsbaan: de visionaire Holsboer is nóg niet tevreden. Want door de slechte wegen en de overvloedige sneeuwval is Davos ’s winters nauwelijks te bereiken. De oplossing: een treinbaan! Holsboer weet investeerders enthousiast te krijgen voor het project dat vele miljoenen franken moet kosten, maar in 1890 wordt zijn droom waarheid als de nu wereldberoemde Rhätische Bahn Davos per trein ontsluit. Voortaan kunnen toeristen, tbc-patiënten én schaatsers de hele winter rekenen op comfortabel vervoer naar het in de wereld steeds bekendere Davos. 

Recordbaan

In 1894 organiseert Holsboer de eerste internationale schaatswedstrijd op de nieuwe ijsbaan. In 1898 mag Davos voor het eerst het wereldkampioenschap organiseren, maar helaas is het weer niet ideaal en vallen de tijden van de Noorse wereldkampioen Peder Østlund wat tegen.

Twee jaar later komt de Noor terug naar Davos voor internationale wedstrijden en nu treft hij het wel. Op drie van de vier afstanden breekt hij het wereldrecord. En zo gaat het jaar in jaar uit door. Talloze wereldrecords worden er verbroken, en ook als trainingslocatie blijft het wintersportoord ongekend populair.

In 1977 komt aan de magische status van de ijsbaan in Davos een dramatisch einde. Door de dooi kan het toegewezen wereldkampioenschap geen doorgang vinden en dat betekent het einde van een tijdperk.

Pogingen om de baan van een kunstijsvloer te voorzien stranden keer op keer op het Zwitserse referendum-systeem waardoor de plaatselijke bevolking met zo’n investering in moet stemmen. En dat weigeren de bewoners, want investeringen in het skipistes en skiliften renderen veel meer. Wel komt er een overdekte ijshockeybaan, maar de hardrijders blijven afhankelijk van moeder natuur, die ook in Davos steeds meer last krijgt van de wereldwijde opwarming.

Als in 2014 ook het Zwitsers kampioenschap vanwege dooi geen doorgang kan vinden, wordt een dramatisch besluit genomen: er kan in Davos voortaan alleen nog getraind worden, wedstrijden worden er niet meer gehouden. 

Mede op initiatief van de in Davos geboren Martin Hänggi, bijna 47 maar als een hedendaagse Franz Krienbühl nog steeds actief in het wereldbekercircuit, komt er toch nog een doekje voor het bloeden. Voortaan wordt er jaarlijks voor iedereen met schaatsen, ijshockeschaatsen, kunstschaatsen of noren, één keer per jaar een open wedstrijd over 500 meter gehouden om de Holsboer-Cup.

Een terechte verwijzing naar de in Zutphen geboren ondernemer, die de geschiedenis in ging als 'de man die Davos uitvond'.