Nederland is een 400-meterbaan rijker: De Elfstedenhal in Leeuwarden opent op 26 september de deuren voor het grote publiek. Terwijl twee graafmachines nog wat zandbergen verplaatsen rondom het gloednieuwe, moderne en vooral lichte gebouw bereiden ze zich binnen voor op de eerste bezoekers.

"Het is binnen een jaar gebouwd", zegt Johan van der Kooi, directeur van de ijsbaan trots. "De eerste paal was in oktober vorig jaar. Daarna is het eigenlijk heel snel gegaan, want we zijn al op vijfennegentig procent van de bouw."

Bij de laatste vijf procent horen onder andere de parkeerplaatsen en douches in de kleedkamers. Ondanks het tijdelijk ontbreken daarvan hebben veel topploegen, met de verbouwing van Thialf toch besloten hun schaatsseizoen in Leeuwarden te starten. Zo ook de shorttrackploeg van Jeroen Otter. "We hebben daar lang over gesproken", zegt Van der Kooi. "Zij zijn nu een soort feedbackschaatsers; kom maar en vertel ons wat er beter kan."

"Ook de langebaantoppers komen hier", gaat hij verder. "Jorien ter Mors heeft hier al getraind en dan gaat het duimpje toch omhoog. Wij mikken op de breedtesport, maar als Jorien dat doet is het toch wel kicken."

Breedtesport

Met Thialf op nog geen dertig kilometer afstand heeft de komst van een tweede 400-meterbaan in Friesland het nodige stof doen opwaaien. Toch meent Van der Kooi dat er geen sprake van concurrentie zal zijn omdat beide ijsbanen een verschillende bestemming hebben.

"De ene baan mikt op internationale toernooien, toptrainingen en snel ijs en is misschien wel de snelste laaglandbaan ter wereld. Daarnaast heb je ook veel regionaal publiek, zeker in Friesland en een groot deel daarvan wil ook rijden op een 400-meterbaan."

"Op Thialf is het dan erg druk", vervolgt hij. "Je kunt nu in ieder geval kiezen en dat komt de topsport ook ten goede. Wij zijn er nu juist voor de recreanten en de zesduizend kinderen die komen schoolschaatsen. Op directieniveau hebben we continu overleg met Thialf, ook over de programmering."

Daarnaast benadrukt de directeur van de ijshal dat het hier niet gaat om een 'extra baan'. Leeuwarden en omstreken hebben namelijk altijd kunnen schaatsen op de 220-meterbaan 'IJshal Leeuwarden' die zich op een steenworp afstand van de nieuwe hal bevindt.

IJshal Leeuwarden begon een jaar of vijf geleden snel af te takelen met een lekkage aan het dak, het verrotten van de betonvloer en als klap op de vuurpijl kwam er een verbod op het koelmiddel waar het ijs mee gemaakt werd.

Twee jaar geleden ging de kogel door de kerk: De Elfstedenhal zou er komen. Onder de naam 'IIs foar Fryslân' stelde de provinciale overheid voor de verbouwing van Thialf en het bouwen van de Elfstedenhal miljoenen beschikbaar.

Fries onderonsje

Het project in Leeuwarden werd een Europese aanbesteding, waardoor er naast Nederlandse ook Duitse ontwerpen binnenkwamen. "Het is uiteindelijk een heel Fries consortium geworden dat dit gebouwd heeft", lacht Van der Kooi. Het ontwerp van GEAR Architecten, een samenwerkingsverband van lokale architecten in Friesland kwam als winnaar uit de bus. "Uiteindelijk kies je de beste aanbieding en gelukkig waren dat Friezen."

"We proberen een open beeld te creëren", gaat hij verder in de entreehal van het gebouw. "Doordat we met vides, glas en daglicht hebben gewerkt is het hier heel licht. We hebben een winkeltje en café en willen dat het voelt alsof je een stadspleintje opkomt."

Een aantal wanden in de entree zijn behangen levensgrote foto's.  "Naast een mooie foto van de Elfstedentocht wilden we ook de breedtesport en het plezier benadrukken." De foto van een vrolijk schaatsend knaapje lijkt daaraan prima te voldoen. "Dit is een foto van de oude hal, die zit toch diep in ons hart."

"Op de laatste dag van de oude hal hadden mensen een evenement georganiseerd en die stonden wel even te huilen", vervolgt hij. "Ik had dat niet hoor, ik was al heel erg bezig met de bouw. Maar mensen die daar jarenlang plezier hebben gehad vonden het wel even moeilijk."

De Elfstedenhal van binnen | Foto : Eline Hooghiemstra

De nieuwe 400-meterbaan heeft houten spanten en een glazen strook aan glas rondom. "Als je schaatst ben je natuurlijk door je knieën. Het idee van dit gebouw is dat je door het glas op die hoogte continu naar buiten kunt kijken, alsof je buiten schaatst."

Op het middenterrein staan elf stempelhokjes met bankjes waarin de schaatsen ondergebonden kunnen worden en langs een van de rechte einden staat een levensecht stadsstraatje. "Daar kom je het stadje binnen, lees bijvoorbeeld Stavoren. Als je dan elf ronden gereden hebt, ben je elf keer het stadje binnengereden en heb je de Elfstedentocht afgelegd. We proberen overal de verbinding met de Elfstedentocht te maken."

Naast de grote baan met daarin een kleine ring heeft de ijsbaan ook nog een 'ijshockeyhal'. "Wij noemen het de blauwe hal, omdat ze er bijvoorbeeld ook shorttracken en kunstrijden." De hal is donkerblauw en heeft daardoor iets weg van de grote wedstrijdarena's.

"Donkere hal, wit ijs, spot erop. Daardoor krijg je heel erg het idee van; daar gebeurt het. Als je naar energie kijkt moet je geen donkerblauwe hal nemen natuurlijk, maar hier heeft de architect het gewonnen van degene die de energierekening moet betalen", lacht Van der Kooi. De blauwe hal wordt dan ook gebruikt als wedstrijdhal, waar de eerste ijshockeywedstrijd al in de eerste week na de opening gespeeld gaat worden.

Een nieuwe ijsbaan betekent natuurlijk ook een nieuwe manier van ijs maken en dat is volgens Van der Kooi wel even wennen. "Daarbij hebben we de hulp van Thialf gehad, zij zijn ons wezen assisteren. Je hebt ook echt expertbureaus nodig om je daar doorheen te helpen. We proberen dezelfde ijskwaliteit te krijgen als IJsbaan Twente, want zij werken met dezelfde installatie."

IIS

De ijsbaan heeft haar naam natuurlijk te danken aan het feit dat ze in de startplaats van de Elfstedentocht staat, maar in het logo zit daarnaast nog een klein grapje verstopt. De naam wordt geschreven als IIstedentocht, waarin de IIS in het Fries ook nog eens ijs betekent. Het logo is dan ook IIS, staande voor ijs én Elfstedenhal.

Van 21 tot 26 september houdt de ijsbaan een grote openingsweek waarin verenigingen allemaal één open dag mogen organiseren. Zo is er een ijshockeydag, een kunstrijdag en een dag van de shorttrack. "Bestaande leden kunnen de nieuwe ijshal proeven en we hopen op nieuwe leden die zich dan kunnen aanmelden."

Vanaf 26 september is de Elfstedenhal vervolgens geopend voor iedereen die de nieuwe baan wil uitproberen.