Toch was dit alweer de derde winter op rij dat er (zij het slechts kortdurend) fraai donker natuurijs werd gevormd op een aantal stekken. Het ging dan veelal om nipt draagbaar en ook prima schaatsrijp ijs tot zo'n drie opeenvolgende dagen aan toe regionaal. Het Dannemeer in Groningen was bijvoorbeeld zo'n locatie waar dat kon.
Leuk voor de echte fanatiekelingen dat er incidenteel kon worden geschaatst, maar men zit natuurlijk met smart te wachten op de grotere toertochten met een grotendeels landelijke dekking. Het is bijna niet voor te stellen, maar er is een kans dat we alsnog op de schaats komen richting maart! Vorige week vertelde ik al dat er een mogelijkheid was op een grondige herschikking van de weersystemen en er daardoor ruimte zou kunnen komen voor een koude winterse 'luchtinlaat'.
Hieronder een deel van de tekst van exact een week terug en eigenlijk is dit verhaal ook vandaag (16 februari) nog geldig.
Koudebuffer van een week terug nog steeds manifest
Tenslotte is er toch nog wat hoop op termijn. Juist in de derde decade van deze sprokkelmaand (21-28 februari) zou er een snelle stratosferische warmte-opstoot gerealiseerd moeten kunnen worden.
Kortom, door een snelle temperatuurstijging in de stratosfeer op hoge breedten, zou de poolwervel (smalle baan met veel depressieactiviteit en dito hoge windsnelheden ter hoogte van de polen) moeten kunnen splitsen. Daardoor zou een sterk hogedrukgebied meer kans krijgen om zich richting Scandinavië uit te breiden en uiteindelijk voor kouder weer kunnen gaan zorgen op onze breedten.
Het verwachtingskaartje voor 23 februari aanstaande van het Amerikaanse weermodel (met de verwachte temperaturen op 1500 meter hoogte) geeft een interessante koudebuffer aan stroomopwaarts. Met de wijzers van de klok mee omheen het hogedrukgebied boven Scandinavië, stroomt deze (zeer) koude vrieslucht naar het zuidwesten.
Bijschrift: Een op en top winterse setting geprojecteerd voor 25 februari aanstaande door het Europese weermodel ECMWF. Indrukwekkend is te zien hoe een massieve koudebuffer zich zuidwestwaarts uitbreidt richting Lage Landen. De isotherm van -15 graden (op 1500 meter hoogte) wordt zelfs ingetekend nabij Nederland. Vijftien graden vorst op die hoogte met bijna maart op de kalender is best extreem te noemen. Op leefniveau werkt die kou uiteraard ook door en vooral de nachten neigen naar strenge vorst op termijn. Flinke schaatskansen zijn dan ook te verwachten tot begin maart.
Er is dus een kans dat we in de slotfase van deze beslist slappe winter toch nog de hoofdmoot van de winterkou voor onze kiezen krijgen? Volgende week uiteraard meer over deze best wel interessante evolutie. Het ronduit koude verwachtingskaartje voor 23 februari aanstaande waaraan werd gerefereerd vorige week, is in aanleg nauwelijks veranderd en frappant is te zien dat de berekening van vandaag (16e), dus een week later, nagenoeg dezelfde koude uitstulpingen laat zien richting Lage Landen voor de fase rond 23-25 februari.
De conclusie is dus dat het hieraan gelieerde Amerikaanse weermodel zeer consistent was in haar kouberekeningen voor het tijdpad vanaf 21-22 februari. Komt die kou dan ook echt naar Nederland?
Invasie van berekoude lucht?
Met nog een week te gaan wordt het (zeker voor ondergetekende) een spannende aangelegenheid. Grosso modo zijn er twee weermodellen die het meest worden geconsulteerd. In de eerste plaats het onvolprezen Amerikaanse weermodel (dat dus zo consequent is in haar ijskoude berekeningen voor de derde decade van februari).
En tweedens is er het Europese weercentrum (ECMWF) dat vaak als het meest bestendige weermodel wordt gezien en ook het frequentst wordt gehanteerd door een KNMI bijvoorbeeld. Juist dat laatste weermodel was nogal gematigd met dat vermaledijde kouderegime aan het slot van deze maand. Die tweespalt bij die weermodeluitkomsten doet zich trouwens zeer regelmatig voor.
Het bizarre bijna is dat op dit moment (vrijdag 16 februari) de weermodelrollen precies tegengesteld zijn geworden. Nu gaat het Europese weermodel volop voor de (originele) GFS-kou, terwijl het Amerikaanse flink gas heeft teruggenomen. De verwachting is denkelijk dat de weermodeluitkomsten unaniem pro kou evolueren de komende etmalen.
Gelukkig is er ook nog een weerkundige die naast het dagelijks notie nemen van de weermodelgegevens met nadruk z'n eigen visie heeft en ook graag geeft.
Hoe luidt die tenslotte:
Er is inderdaad een gerede kans (70-80 procent) dat de nu bijna tien dagen lang geprognosticeerde, massieve koudebuffer in beweging zal komen na 20 februari en zich uitbreidt richting de Lage Landen. Als leidraad nemen we de isotherm van -10 graden op het 850 hectopascalvlak (c.a 1500 meter)
De kans is groot dat het gebied met de minus 10 graden tenminste tegen onze oostgrens aanschurkt richting 22-23 februari. Nog beter zou zijn als het gebied met de -15 graden nabij Nederland zou geraken. Uitgerekend de (huidige) geschetste temperatuurkaart voor 25 februari laat dit scenario zien.
Die berekende hoge druk (aanvankelijk nog sedentair boven de Benelux) lijkt inderdaad een vuist te kunnen maken boven Scandinavië met eventuele uitbreiding naar IJsland en zelfs Groenland in een later stadium. Lage drukactiviteiten meer gedirigeerd richting Zuid-Europa als tegenwicht, zijn gunstig om als trekpaard te fungeren en de in kracht toenemende (noord)oostelijke circulatie te prolongeren.
Dat zich een significante hergroepering van de respectievelijke hoge – en lagedrukgebieden voordoet is zeker, maar de exacte allocatie (wie krijgt wat..) van de aanstaande kou blijft delicaat, zeker met nog een weekje te gaan. 'Nowcasting' blijft hier het devies.
De ervaring leert dat bij deze in aanleg prachtig gevormde winterscenario's, waarbij ook Nederland goede kansen maakt, de uitstroom van de winterkoude (de hoofdmoot) ook nog wel eens richting Oost-Europa (Balkanlanden) gericht kan zijn. In die gevallen pist Nederland dus net buiten de pot om het banaal te zeggen. Dat is dus een klein voorbehoud.
Later kans op sneeuwstrijd
Al met al kunnen we gaan rekenen op een koudere fase die zich gedurende de derde decade van februari en zelfs begin maart nog kan gaan voltrekken. De wind zoekt de (noord)oosthoek op en voert koude Scandinavische lucht aan met tijdens de nachten meest lichte tot matige vorst (regionaal tot -10 graden). Mochten we nog een vleugje continentaal arctische lucht meepikken tegen de maandwissling, zijn zelfs minima tot -12 of -13 graden haalbaar lokaal.
Overdag loopt 't kwik sterk op bij de gratie van de veelvuldig schijnende (bijna) maartzon en komt uit in de buurt van het vriespunt. Ideaal schaatsweer zou je dus zeggen op wellicht tot 8 centimeter dik ijs! De 'ijspluim' berekent zelfs een bijna onvoorstelbare ijsdikte van 10 centimeter op 2 maart!
Er zijn ook aanwijzingen dat het hoog boven Scandinavië zich later uitbreidt richting IJsland en Groenland, terwijl depressies bezuiden Nederland zich nadrukkelijk gaan roeren. Er lijkt zelfs kans op een zogenaamde LMG (LuftMasseGrenze) nadien. Nederland bivakkeert dan in het overgangsgebied tussen de zeer koude vrieslucht net ten noorden van de Wadden en de opkomende mediterrane zwoelten vanuit het zuiden. Op dit strijdtoneel juist boven Nederland, zou zich heftig weer kunnen gaan voordoen met de nodige sneeuwperikelen.
Het blijft dus ronduit spannend aan het weerfront de komende periode!
