Slechts weinigen weten dat de eerste wereldkampioen onder ISU-vlag, onze eigen Jaap Eden, zijn successen ook al te gelde wilde maken. Hij was in 1893 en 1895 respectievelijk in Amsterdam en Hamar wereldkampioen geworden. In 1896 vond het wereldkampioenschap in St. Petersburg plaats. Op de bestuursvergadering van de Nederlandsche Schaatsenrijders Bond (N.S.B.) op zondag 22 december 1895 meldde voorzitter jhr. A.E. Barnaart dat hij Eden gesproken had: “Eden zeide dat hij niet zonder ’subsidie’ van de N.S.B. naar St. Petersburg wilde gaan”. Hoewel een aantal bestuursleden de ’subsidie’ aan Eden wilde geven, werd voorgesteld dat de voorzitter van de schaatsbond met Eden moest “onderhandelen”. We lezen in de notulen: “Het plan is hem eerst in Hamburg (waar het Europees kampioenschap zou worden verreden, red.) te laten uitkomen. Heeft hij daar succes, dan kan nog verder worden uitgemaakt of hij naar St. Petersburg zal worden gezonden. Gaat hij daarheen, dan zal hij in alle geval MOETEN rijden”.
Met dit laatste doelde de bond op het Europees kampioenschap 1894. Eden was door de schaatsbond naar Hamar uitgezonden om daar deel te nemen aan het EK. Het werd geen succes. Begeleid door voorzitter Barnaart vond Eden redenen op sommige afstanden niet te starten. “De tijden van Jaap Eden op de 500 en 10000 meter komen niet in het proces-verbaal voor. Nergens is te vinden wat hier is gebeurd”, verklaren de notulen van de bond. De officiële reden die Jaap gaf, “te slecht ijs om hard te rijden”, werd door niemand geloofd. Want waarom was Eden op de tweede dag van het toernooi wél op het ijs verschenen? Nee, er moest meer aan de hand zijn!
Pas honderd jaar later gaf een door de Noren Atle Naess en Jan Haug geschreven boek over de schaatsgeschiedenis in Hamar uitsluitsel over een liefdesaffaire die in 1894 in de Nederlandse pers al werd gesuggereerd. Jaap Eden was in het Victoria Hotel in Hamar een leuk kamermeisje tegengekomen en verscheen daardoor niet aan de start op de 500 en 10000 meter. Hij werd daarmee op slag kansloos voor de titel, maar datzelfde kamermeisje – Frederike Norseng, zus van schaatser Olaf Norseng – haalde hem over om de 5 kilometer te rijden, want je kon in die tijd nog op slechts één afstand uitkomen. Eden deed dat overtuigend: hij verbeterde het kersverse wereldrecord van thuisrijder Einar Halvorsen. Het record, 8.37,6, zou liefst zeventien jaar stand houden. De tijd was zo onwaarschijnlijk snel, dat veel verslaggevers meldden dat Eden een ronde tekort had gereden!
Eden hoefde uiteindelijk niet in Hamburg te rijden, maar mocht van de bond rechtstreeks doorreizen naar het tsarenrijk, waar hij glorieus zijn derde wereldtitel ophaalde. In St. Petersburg dook onderverwacht ook voorzitter Barnaart op. Uit een bewaard gebleven brievenboek van de N.S.B. blijkt dat hij daar speciaal naar was toe gereisd, omdat men vreesde dat Noren en Russen Eden tot prof zouden verklaren in verband met de ’financiële steun’ die hij voor zijn reis naar Rusland had ontvangen.
Uiteindelijk schorste de schaatsbond Eden in 1896, omdat hij als professioneel wielrenner aan diverse koersen had deelgenomen. Zo streng was de N.S.B. onder de druk van de ISU ook wel.
